Najave predstavnika Skupštine grada Banjaluka da će javni prevoz u ovom gradu biti besplatan, predstavljaju kulminaciju komične sage o javnom prevozu u Banjaluci iz niza razloga, među kojima je nedovoljan predviđeni budžet za ove svrhe te ,,bacanje’’ javnog novca u sistem koji je disfunkcionalan i u koji je potrebno konstantno ulagati dodatni novac kako bi postao efikasniji, smatraju u banjalučkom Centru za životnu sredinu.
„Pored toga što je budžet nedovoljan, on je prije svega i pogrešno planiran. Naime, realno i potrebno bi bilo za 5 od 7 sedam miliona KM sniziti cijene pojedinačnih i mjesečnih karata za sve korisnike, a preostala 2 miliona iskoristiti za prateće mjere unapređenja javnog prevoza. Iz godine u godinu, ovaj iznos bi se smanjivao a s obzirom na očekivan rast broja korisnika. Ovo bi dalje rezultovalo smanjenjem saobraćajnih gužvi i nivoa zagađenja vazduha i zagađenja bukom. Dakle, sve najave i medijski istupi predstavnika kako Skupštine grada Banjaluka, tako i Gradske uprave Grada Banjaluka o besplatnom javnom prevozu su besmislene“, istakao je Dragan Kabić, koordinator programa Održiva mobilnost i urbano planiranje u Centru za životnu sredinu.
Dodao je da ove procjene navodi iz podataka Studije javnog prevoza za Banjaluku koja je izrađena 2023. godine, koja je već plaćena javnim novcem i koja sadrži sve potrebne i realne informacije.
„Studija ima svoje manjkavosti, pogotovo u pogledu ambicija za unapređenje javnog prevoza u Banjaluci. Uprkos tome, ona sadrži dovoljno realnih podataka i procjena na osnovu kojih se može kvalitetno planirati budućnost javnog prevoza u gradu“, zaključio je Dragan Kabić.
Iz navedene studije izdvajamo sljedeće:
,,Ukupan transportni rad na nivou godine, prema 100% realizaciji reda vožnje iznosi 5.627.544 km za autobuse i 710.491 km za minibuseve. Ukupni procenjeni troškovi rada sistema javnog prevoza, sa uračunatim troškovima amortizacije i nultim kilometrima prema sadašnjem redu vožnje za 2023. godinu iznose 20.498.526 KM.
…
U cilju poboljšanja ponude javnog prevoza predloženo je uvođenje dve nove gradske linije, 3C (Vidik – ETF (centar) – Vrbanja – Zeleni Vir) i kružne linije 11 (Obilićevo – Starčevica – Borik – Rosulje – Nova Varoš – Obilićevo), kako i uvođenje novih polazaka na postojećim linijama u skladu sa trenutnim iskorišćenjem ponuđenog prevoznog kapaciteta. Ove izmene, ukoliko bi bile primenjene, bi uticale na povećanje troškova prevoznika. Ukoliko bi transportni rad u 2024. godini ostao isti, a pojedinačna karta u skladu sa preporukama iznosila 1,5 KM, te cene mesečnih karata bile snižene za 25% potreban nivo sufinansiranja za 2024. godinu bi iznosio 4.721.085 KM (tačka 8.5. Studije – ilustracija 8-27). Ako se na ovaj iznos doda 325.796 KM, koliko iznosi potrebno sufinansiranje za zadržavanje postojećeg reda vožnje (tačka 8.4. Studije ) proizilazi da je ukupan iznos sufinansiranja za 2024. godinu (sniženje cene karata i zadržavanje postojećeg reda vožnje) iznosi 5.046.881 KM.
Uvođenje novih linija kao i novih polazaka na postojećim linijama (za oko 9,4% polazaka na postojećim linijama u odnosu na trenutni red vožnje) uticalo bi na povećanje troškova prevoznika, te je neophodno sufinansiranje istih, a što zavisi od utvrđene cene koštanja kola-km linije na kojoj se uvode dodatni polasci i utvrđene cene koštanja kola-km na nivou sistema. Sufinansiranje bi se odnosilo na linije za koje je studija utvrdila da je cena koštanja kola-km niža od cene koštanja kola-km na nivou sistema.
Ukoliko se radi o uvođenju nove linije, cena koštanja kola-km se uzima kao prosečna cena kola-km grupe kojoj linija pripada.
Međutim, primenom mera koje se odnose na subvencionisanje prevoza pojedinih kategorija prevoznika i uz očekivano povećanje broja prevezenih putnika, nivo sufinansiranja bi se značajno smanjio. U slučaju povećanja broja putnika od 10% potrebni nivo sufinansiranja bi iznosio 3.316.316 KM, uz povećanje broja putnika od 20% potrebni nivo sufinansiranja bi iznosio 1.911.547 KM, a uz povećanje broja putnika od 30% potrebni nivo sufinansiranja bi iznosio 506.779 KM.
Radi poboljšanja kvaliteta javnog prevoza i povećanja komfora u narednom periodu predloženo je uređenje stajališta, uvođenje savremenog informacionog sistema za upravljanje javnim prevozom i aplate karata, integracija tarifnog sistema sa ostalim održivim sistemima prevoza, regulativne mere na raskrsnicama, kontinuirano praćenje potreba prevoznih usluga i ispitivanje građana i uvođenje Park & Ride sistema.’’
Iz Centra za životnu sredinu apeluju na Gradsku upravu Grada Banjaluka da “sa populističkih najava disfunkcionalnih projekata pređu na konkretne i realne mjere unapređenja javnog prevoza i urbane mobilnosti u gradu Banja Luka.”