Odbornici SNSD-a u Bijeljini šokirali su političku javnost , nakon što su glasali protiv otvaranja rudnika litijuma na Majevici. Odluka, neočekivana čak i za lokalne političke posmatrače, postavila je pitanje: šta se zapravo krije iza ove odluke?
Litijum, poznat i kao “bijelo zlato” modernog doba, privlači investitore i obećava ekonomski zamah, ali nosi i ozbiljne ekološke i društvene rizike. Dok predsjednik SNSD-a Milorad Dodik vidi u litijumu priliku za jačanje Republike Srpske, lokalni odbornici su se tome usprotivili. Jesu li odlučili da prioritet stave na glas građana i očuvanje prirode?
U dokumentu sa sjednice navodi se da “odbornici najoštrije osuđuju svaku aktivnost koja se odnosi na otvaranje rudnika litijuma na Majevici, te bilo kakav dogovor sa domaćim ili stranim investitorima, a koji se odnosi na preduzimanje aktivnosti usmjerenih na otvaranje istog i eksploataciju litijuma”. U rezoluciji se, takođe, ističe da bi otvaranje rudnika litijuma na Majevici ugrozilo zdravlje stanovništva, narušilo ekološki sistem, biodiverzitet, te nanijelo ogromnu štetu životnoj sredini. Takođe, u nastavku teksta dokumenta, odbornici su pozvali nadležne institucije u RS i BiH da preduzmu sve radnje iz nadležnosti kako bi se otvaranje rudnika litijuma na Majevici spriječilo.
“Ako dopustimo rudarstvo na našoj Majevici, štetne materije će se slivovima nekoliko rijeka širiti i nepovratno zagaditi ne samo vodu, nego i vazduh i zemljište, odnosno životnu sredinu u cjelini“, upozorio je šef Kabineta gradonačelnika Bijeljine Bogdan Tadić, obrazlažući važnost rezolucije i naglasio da “svi društveni činioci, zarad opšteg dobra, treba da budu protivnici bilo kakvih aktivnosti koje se tiču rudarenja litijuma”. Tadić je dodao da se ovim dokumentom traži reakcija svih nadležnih institucija.
Bijeljinski SNSD: Lokalni stav naspram vrha stranke
Odluka odbornika SNSD-a nije samo politički čin, smatraju analitičari, ona je signal unutrašnjeg raskola i složenog balansa moći. Lokalni lideri često moraju birati između lojalnosti centrali i interesa svoje baze. U ovom slučaju, Majevica je više od planinskog masiva, ona je simbol identiteta, prirodnog bogatstva i potencijalnog rizika za život lokalnog stanovništva.
Dok građani organizuju proteste, politički lideri računaju glasove, mjere reakcije i procjenjuju kako bi odluka mogla uticati na politički kapital. Glasanje protiv litijuma jasno pokazuje da lokalni SNSD vidi dugoročnu korist u očuvanju reputacije i povjerenja građana.
„Ranije je tačka o litijumu skinuta sa dnevnog reda jer nije bilo nikakvih argumenata ni studija koje bi potkrijepile ono što je stajalo u prvobitnoj deklaraciji. Nisu bile navedene ni posljedice, niti na osnovu čega je dokument zasnovan. U suštini, niko od nas odbornika ni tada nije bio za rudarenje i iskopavanje litijuma, ali smo tražili ozbiljniji, argumentovan pristup. Sada, kada je ponuđena drugačija rezolucija, naš stav je jasan – protiv smo otvaranja rudnika litijuma. Ipak, smatramo da se o ovako važnoj temi ne treba govoriti populistički, niti je politizovati. Ovo pitanje prevazilazi lokalni parlament, ono se tiče šire javnosti i institucija koje treba da donesu odgovorne odluke“, rekao je za BUKU Milenko Zupur ,odbornik SNSD-a u SG Bijeljina.
Ekološka svijest lokalnih odbornika ili kalkulacija?
Dok se odluka odbornika SNSD-a u Bijeljini širi vijestima, u hodnicima gradske Skupštine šaptom kruže priče o pritiscima, lobiranju i političkim kalkulacijama. Iako zvanične izjave pokazuju jedinstvo stranke, insajderski izvori govore o tihom neslaganju između lokalnog i centralnog rukovodstva.
U političkoj areni svaka odluka o litijumu nosi višestruke implikacije: od strateških resursa, preko budućih ulaganja, do reputacije kod građana. Lokalni odbornici, kako kažu izvori upoznati sa situacijom, osjećali su pritisak građana, ali i težinu vlastite političke pozicije balans između lojalnosti predsjedniku stranke i očuvanja političkog kapitala kod glasača. Postavlčja se pitanje: Koliko su lokalni lideri spremni suprotstaviti se centralnom autoritetu u interesu građana? Hoće li ovo stvoriti unutrašnje rivalitete ili potencijalno oslabiti autoritet centralne stranke? Kako se ovakve odluke odražavaju na percepciju građana o sposobnosti vlasti da balansira ekonomske i ekološke interese?
“Teško je reći sta se krije iza toga, to moze biti i dogovorena igra, u kojoj su lokalni odbornici “dobri momci”. Hipotetički moguće je da je došlo do neslaganja izmedju stranačkog vrha i odbornika iz Bijeljine, jer bi njihova podrška projektu, s obzirom na raspoloženje građana u toj regiji, mogla dovesti do pada podrške koju stranka ima. Sasvim sigurno bi to dovelo do gubljenja podrške stranci na lokalnoj razini. Teško da bi se podrška mogla povratiti. Riječ je isključivo o političkoj kalkulaciji, dosadasnje aktivnosti posebno stranaka u vlasti u očuvanju zivotne sredine, te ekološka svijest, pokazuju dominaciju profita i biznis u odnosu na brigu o životnoj sredini”, kaže za BUKU politička analitičarka Tanja Topić.
U hodnicima Skupštine, s vremena na vrijeme, priča se i o “savjetima” sa strane od ekoloških stručnjaka do neformalnih lobista koji predstavljaju investitore zainteresovane za litijum. Iako nijedna od ovih grupa nema direktnu moć odlučivanja, njihov uticaj na mišljenje lokalnih lidera ne može se zanemariti.
Majevica između ekonomije i ekologije
Građanska inicijativa “Majevica- park prirode, a ne rudnik litijuma” postala je epicentar otpora, okupljajući aktiviste i obične građane. Protesti, peticije i javne akcije prenose jasnu poruku: “Ako dozvolimo rudarenje, uništićemo Majevicu i naš životni prostor”.
Predsjednica udruženja „Eko put“ Snežana Vujić Jagodić podsjetila je za BUKU da ove aktivnosti predstavljaju glas i volju naroda koji se plaši posljedica mogućeg rudarenja litijuma.
“Građani ovdje ne žele otvaranje rudnika litijuma, postoji mnogo drugih načina gdje se može mnogo više zaraditi i mnogo veći prinos ostvariti za budžet lokalne zajednice, nego što se dobija od te neke mizerne rudne rente koju nam nude, a koja bi dovela, nepovratno, do devastiranja Majevice. Posebno je zabrinjavajuće što se Bijeljina nalazi između dva potencijalno rizična projekta rudnika litijuma u Jadru s jedne strane i planirane eksploatacije na Majevici s druge. Grad leži na poljoprivrednom zemljištu izuzetne vrijednosti, bogatom izvorima pitke vode, što dodatno naglašava potrebu da se zaštiti zdrava životna sredina i održi održiv razvoj”, kaže za BUKU Jagodić-Vujić.
Na sjednici lokalnog parlamenta ona je naglasila da su “građani Semberije i Majevice, ali i dijela Federacije BiH, svojim potpisima jasno izrazili stav protiv otvaranja rudnika. Zdrava životna sredina tiče se svih nas, bez obzira kojoj političkoj ili drugoj opciji pripadali”, poručila je Jagodić-Vujić.
Glas građana: “Ne damo Majevicu”
Stanovnici Bijeljine i sela podno Majevice dobro znaju šta znači život uz prirodne resurse. Zemlja i voda njima su, kako kažu, jedino pravo bogatstvo. “Mi od ove zemlje živimo, tu su nam njive, voćnjaci, bunari. Ako se otvori rudnik, sve će to biti otrovano. Neće nam vrijediti ni pare ni obećanja. Naša djeca neće imati gdje da ostanu,” kaže za BUKU Dragan Stojanović, poljoprivrednik iz sela Donja Trnova. On dodaje da ga najviše boli to što se odluke donose daleko od ljudi koji tu zaista žive: “Niko nas nije pitao šta mislimo, a mi ćemo biti prvi na udaru.”
Ranije, NSRS nije usvojila inicijativu više hiljada građana iz RS koji su zahtijevali da se geološka ispitivanja oko otvaranja rudnika na Majevici zaustave. Aktivisti i dalje čekaju odgovor na Žalbu Vrhovnog suda Republike Srpske da se donese Odluka o poništenju glasanja za tačku 33 Građanske Inicijative i upućivanje na novo glasanje, zbog nepravilnosti u samom procesu glasanja.
U julu je, na skupštini Opštine Lopare, jednoglasno usvojena Rezolucija o sprječavanju otvaranja rudnika litijuma na Majevici. Usvajanjem rezolucije, Bijeljina se priključila opštini Lopare.