Upoznajte Milorada Dodika, lidera iz jedne od najsiromašnijih zemalja Evrope, koji tvrdi da će ga sa vlasti zbaciti Vlada Sjedinjenih Američkih Država, dok je istovremeno upravo on jedan od onih koji, više nego bilo ko drugi na svijetu, troše na opskurne američke lobiste.
Milorad Dodik je za nedavne proteste u Bosni i Hercegovini optužio legije preplaćenih stranih konsultantskih firmi koje posluju u ovoj zemlji. “Međunarodna zajednica je tu samo zbog novca koji primaju”, kazao je u jednom televizijskom intervjuu ovaj lider bosanskih Srba i samoproglašeni spasitelj srpstva. “Od svake donacije ili projekta, njihove konsultantske firme dobijaju 40 odsto.”
Ako ima neko ko to zna, onda je to Dodik. Vlada Republike Srpske plaća zapanjujuće velikom broju konsultanata i lobista u Vašingtonu ogromnu sumu novca da rade nešto što je, čini se, gotovo ništa. Iako se radi o entitetu unutar države, Republika Srpska troši više novca svojih poreskih obveznika na američke lobiste nego većina vlada širom svijeta, i više od svih zemalja kontinentalne Evrope, osim Švajcarske. Ali dok je impresivni alpski bastion tajni bankarstva nedavno postao prva zemlja na planeti kojoj je prosječno bogatstvo preraslo $500,000, BDP po glavi stanovnika Republike Srpske iznosi tek $4,100, a više od polovine mladih ljudi je nezaposleno. Stotine, ako ne hiljade nezadovoljnih bivših boraca izašli su na ulice proteklih sedmica.
Dodik to zna, ali on bi radije potrošio ionako mizerne penzije ovih veterana na novi tim PR profesionalaca da bi održao sebe na vlasti. Ono što je zaista fascinantno u vezi sa Dodikovim poslovanjem sa skupim američkim lobistima i konsultantskim firmama sa Menhetna jeste to što se time razotkriva koliko je prijetvoran njegov navodni prezir prema zapadnjačkom novcu i uticaju. Njegov Savez nezavisnih socijaldemokrata je upravo objavio Rušenje Republike Srpske, knjigu od 225 stranica, koja kritičare Dodikove vlade označava kao izdajničke marionete stranih centara moći, a za mnogobrojne probleme u regiji krivi “obojene revolucije” podržane od strane CIA-e. Autori kažu da ovi “narandžasti” koji su ranije pomogli Sjedinjenim Državama da zbace sa vlasti diktatorske režime u Srbiji i Ukrajini sada kuju sličan plan za smjenu Dodika.
Ali teorije zavjere o zapadnjačkim urotama i zamišljenim domaćim izdajnicima su tako otrcan predmet intrige ovih dana da mnogi kažu da je publikacija Rušenje Republike Srpske tek politički motivisan pokušaj da se obeshrabre protesti i da se skrene pažnja sa Dodikovih vlastitih promašaja nakon osam godina na vlasti. “Ovo je samo očajnički potez stranke koja je proteklih godina mogla da radi šta je htjela, ali nije uspjela ništa da napravi”, kaže za Balkanist Aleksandar Trifunović, urednik magazina Buka. BUKA često kritikuje Dodika i uvrštena je na spisak zavjerenika koje kontroliše Zapad objavljen u ovoj novoj knjizi. “Najlakše je okriviti nekog drugog, i prišiti krivicu izdajnicima i stranim plaćenicima,’ kazao je Trifunović.
Ali sve iluzije o Dodiku kao neustrašivom borcu koji prkosi stranim vladama i domaćim izdajnicima nestaju nakon svega pet minuta pretraživanja u registru inostranih agenata koji objavljuje Američko ministarstvo pravde na www.fara.gov. Agenti (obično lobisti, advokati ili konsultanti) koji rade u kvazi-političkom svojstvu kod inostranih vlada ili političara moraju se registrovati u javnu bazu podataka FARA. Ministarstvo pravde kaže da detalji ovih odnosa pripadaju javnom domenu jer “izvor informacija (propagande) i identitet lica koja pokušavaju uticati na javno mnjenje, politiku i zakone u SAD” treba biti transparentan. A kratak pogled na Dodikov dugački spisak registrovanih inostranih agenata otkriva da on regrutuje neke od istih krugova opskurnih američkih centara moći protiv kojih redovno galami u medijima u Banjaluci u kojima on dominira ili tokom posjeta Beogradu.
“Dovesti marionete”
U novogodišnjoj noći, predsjednik Dodik je dao intervju za jedne beogradske novine. Nije se nimalo suzdržavao. Zapad, kazao je, planira veliku “obojenu” revoluciju da njega zbace s vlasti. “Naravno, postoji samo jedan cilj, kazao je, znojeći se. “Skloniti Dodika. Dovesti marionete.”
Ljudi koji su letimično pročitali intervju mogli su pomisliti da Dodik djeluje pomalo paranoično, ali malo ko bi pomislio da je Dodik upravo platio $840,000 bivšem šefu američke nevladine organizacije koja se opisuje kao: “neokonzervativci koji su pomogli ‘obojene’ revolucije i koji među svojim šefovima i osobljem imaju bivše visokorangirane stratege i osoblje CIA-a”, tvorac “sofisticirane i briljantno osmišljene vježbe u zapadnjačkom brendiranju i masovnom marketingu koja se, u četiri zemlje tokom četiri godine, koristila da se pokušaju spasiti namješteni izbori i poljuljaju korumpirani režimi”, te važan instrument koji “je igrao ključnu ulogu u proameričkim revolucijama u Gruziji, Ukrajini i Kirgistanu – koristeći svoje iskustvo prikrivene podrške prvoj “obojenoj” revoluciji u Srbiji 1999. godine.”
U zapanjujućem činu političke hipokrizije, Dodik je angažovao konsultanta sa sjedištima na Menhetnu i u Kijevu Adriana Karatnyckyja, koji je bio predsjednik i izvršni direktor kontroverzne nevladine organizacije Freedom House od 1993. do 2004. godine. Tokom Karatnyckyjevog mandata u Freedom House, koju je jedan predstavnik UN-a nazvao “mašinerijom subverzije, koja je bliža obavještajnoj službi nego nevladinoj organizaciji”, odvijale su se neke veoma “obojene” revolucionarne aktivnosti: The Atlantic Council kaže da je “Karatnycky razvio programe pomoći demokratskim pokretima i pokretima za ljudska prava u Bjelorusiji, Srbiji i Ukrajini”. Karatnycky je napustio Freedom House kako bi postao privatni konsultant 2004. godine, a R. James Woolsey je preuzeo kormilo. Iako najvatreniji kritičari organizacije Freedom House imaju običaj da odu predaleko u sferu teorija zavjere o novom svjetskom poretku, ipak ostaje činjenica da je Woolsey bivši direktor CIA-e.
Naravno, Karatnyckyjevo ime se ne pominje u novoj kolekciji anti-narandžastih eseja Saveza nezavisnih socijaldemokrata, Rušenje Republike Srpske. Ali u ovoj knjizi se više od 30 puta pominje Peter Ackerman, čovjek sa kojim je Karatnycky zajedno napisao nekoliko radova, uključujući i Kako se osvaja sloboda: Od građanskog otpora do trajne demokratije. Dovoljno je reći da autori koji su napisali Dodikov stranački pamflet od 250 stranica ne prikazuju Ackermana u povoljnom svjetlu.
“Peter Ackerman i drugi ideolozi nenasilnog otpora formulisali su taktike borbe koristeći civile [kao oružje]”, objašnjava jedan od autora eseja u knjizi Rušenje Republike Srpske. Karatnycky je odbio da na upit Balkanista o novoj knjizi njegovog klijenta da bilo kakav komentar. Takođe je odbio da kaže da li su na njegov trogodišnji poslovni odnos sa Dodikom ikada negativno uticali navodno različiti pogledi na njegove ranije “narandžaste” aktivnosti. Balkanist je takođe kontaktirao Milana Trbojevića, šefa Dodikove kancelarije za odnose sa medijima, da ga upita o sporazumima Vlade Republike Srpske sa američkim lobistima poput Karatnyckyja, za kojeg mnogi vjeruju da je umiješan u polutajne operacije promjena režima. “Nisam ovlašten da odgovaram na takvu vrstu pitanja,” kazao je. Uprkos Karatnyckyjevoj umiješanosti u “obojene” revolucionarne aktivnosti u prošlosti, Vlada Republike Srpske nastavlja da mu isplaćuje $7000 mjesečno i do danas je isplatila njegovoj firmi Myrmidon Group više od $2.3 miliona.
Fabrikovanje demokratije
Dodik je možda potpuni prevarant, ali čija je to krivica? Lideri poput njega ne moraju više hiniti iskrenu odanost idealima koje su Karatnycky i njemu slični prodavali kada su stigli u regiju tokom 1990-ih i ranih 2000-ih. Sada, Dodik može platiti Karatnyckyju da “se bori protiv percepcija Republike Srpske kao entiteta okovanog birokratijom i korupcijom”. Poruka nije više “ne budi korumpiran”, već “ne izgledaj korumpirano”. Širom regije došlo je do dubokih promjena, a PR (ili strateško komuniciranje, kako kažu konsultanti) ispunio je vakum koji je ostavila ideologija. Nekada su mladi Amerikanci sa skromnim kvalifikacijama nalazili zaposlenje u razvojnim agencijama u Istočnoj Evropi koje je finansirala američka vlada. Ovi netom svršeni studenti iskreno su vjerovali da uče začuđene lokalce o ljepotama demokratije i otvorenih društava i da ih prevode “sa Marksa na tržišta”.
Sada su mnogi od tih istih pojedinaca dobro plaćeni konsultanti ili lobisti, koji zarađuju milione stvarajući simulaciju demokratije. Ispostavlja se da je malo tržišne potražnje za promjenama suštine, barem ne među kompromitovanom elitom regije ili međunarodne zajednice. Tako da sada konsultanti nanovo brendiraju nacionaliste u prozapadnjačke demokrate, a korumpirane vladare etničkih feuda u entuzijaste slobodnog tržišta i fer igre. Lobisti komuniciraju etničku mržnju svojih klijenata, ali je artikulišu tako da odzvanja vlastitim predrasudama zapadnjaka. Stratezi komunikacija pomažu da se eliminiše potreba za zvaničnim cenzorima tako što promovišu konformizam i strah, prepuštajući autocenzuri da se pobrine za ostalo.
Drugim riječima, neki od ovih herojskih nosilaca demokratskih promjena takođe su postali prevaranti. Milorad Dodik im daje daleko više novca nego bilo ko drugi. Ubrzo nakon što je postao premijer 2006. godine, Vlada Republike Srpske angažovala je kompaniju koja se zove Capitol Links. Njihov website još uvijek postoji, ali navedeni broj telefona sada pripada predstavništvu Porschea u Vašingotnu. Firma Capitol Links je takođe imali nekoliko zanimljivih likova među svojim osobljem, ali Dodik je uglavnom radio sa čovjekom po imenu Gregory Minjack, koji je služio kao njegov specijalni predstavnik u glavnom gradu Amerike.
Kada je Balkanist kontaktirao Minjacka da čuje njegovu stranu priče, on je kazao da je radio za Vladu Republike Srpske samo jedne godine – 2005. Ali dokumenti FARA govore drugačije. Njihovi spisi, koji uključuju Minjackov potpis, datume i lično pismo novom premijeru, jasno pokazuju da on nije ni započeo svoj specijalni angažman za Republiku Srpsku do aprila 2006. godine, i da je nastavio raditi za Dodika početkom 2007. godine.
Možda postoji dobar razlog zašto je izabrao da izostavi ovaj period privatnog angažmana za Vladu Republike Srpske iz korespondencije sa Balkanistom. “Stigao sam u RS kako bih radio za Milorada Dodika i njegovu koaliciju Sloga prema instrukcijama Stejt departmenta i američkog ambasadora u BiH,” napisao je u emailu. “Jeste li istražili zašto? Moj odnos sa Dodikom se razvio iz angažmana koji je dogovorila i platila američka vlada i nastavio je zahvaljujući tom odnosu.”
Drugim riječima, Minjack je možda dobio ugovor od američke vlade da radi sa Dodikom 2005. godine, ali dokumenti FARA dokazuju da je već sljedeće godine postao novi premijerov privatni specijalni predstavnik u Vašingtonu za platu od $7,000 mjesečno, plus poslovni troškovi. U aprilu 2006. godine, Minjack je potpisao pismo Dodiku sljedećim riječima, “radujem se što ćemo ponovo sarađivati.” Premda nisu nezakonite, ove vrste angažmana potaknule su etička pitanja o nizu potencijalnih sukoba interesa.
U 2011. godini, Minjack je napisao izvještaj ocjenjujući petogodišnji (2006-2010) program razvoja demokratije u Srbiji koji je implementirao National Democratic Institute (NDI) i International Republican Institute (IRI), a koji je finansiran sa $12,273,815 od strane USAID. Sadržaj izvještaja djeluje objektivno, ali Balkanist je upitao Miljacka da li smatra da ima bilo kakvog potencijalnog sukoba interesa u njegovoj ocjeni, budući da je on bio Dodikov specijalni predstavnik tokom jednog dijela tog perioda, a Republika Srpska i Srbija imaju bliske veze. (Dodik i tadašnji predsjednik Srbije Boris Tadić imaju naročito blizak odnos).
Minjack je iznio oštru primjedbu na takvu pomisao. “Definišite bliske veze,” napisao je u svom emailu. “Federacija i Republika Srpska imaju bliske veze.”
Kao i u slučaju Karatnyckyja, Minjackovo prvo međunarodno iskustvo povezano je sa donošenjem demokratskih promjena u Istočnoj Evropi. On je otvorio prvu međunarodnu podružnicu organizacije National Democratic Institute (NDI) 1992. godine u Moskvi. Tačno 20 godina kasnije, 2012. godine, NDI je morao isprazniti svoje kancelarije u Rusiji i premjestiti ih u Litvaniju, sa porastom neprijateljstva Kremlja prema nevladinim organizacijama. Ali Minjack je ostao više nego dobrodošao u Rusiji. On je napisao blistave članke i govorio na konferencijama na visokom nivou kao konsultant za svoju dobrostojeću rusku klijentelu. Na jednom događaju na kojem je prisustvovao bivši američki ambasador Michael McFaul, Minjack je napao cijelu rusku opoziciju. “Šta da se radi kada je konkurencija toliko nesposobna da ne zna naći izlaz iz sobe u mraku? A ako nema konkurencije u Rusiji, iz onog što sam ja izbliza vidio kod opozicionih stranaka, to nije nužno krivica države.” U ovome, naravno, ima istine: Mnoge države u regiji imaju fragmentiranu ili slabu opoziciju. Ali Minjackova biografija na zastarjeloj web stranici firme Capitol Links kaže da njega plaćaju razne ruske interesne grupe. A opet, on je bio i konsultant za Narandžaste u Ukrajini.
Pored otprilike $3 miliona koje Dodik daje Karatnyckyjevoj firmi Myrmidon Group i jednoj podružnici proteklih godina, on nastavlja da plaća i međunarodnoj advokatskoj firmi sa sjedištem u Vašingtonu Picard Kentz & Rowe mjesečni iznos od $167,000 u zamjenu za “pravnu i razvojnu strategiju”. Oni rade sa Dodikom pet godina, a 2011. godine, firma je pokrenula web stranicu koja se zove BiH Dayton Project. Izgleda kao jednostavna kolekcija vijesti, ali se zapravo više radi o promotivnoj platformi na kojoj se slave uspjesi predsjednika Dodika.
“To je web stranica za investitore, ali i za novinare, istraživače i studente,” kazao je Don Picard iz firme Picard, Kantz and Rowe za Balkanist. Takođe je objasnio da su odlučili da naprave web stranicu jer su osjećali da je izvještavanje o njihovom klijentu pristrasno i “zarobljeno u prošlosti.”
Ali BiH Dayton Project je takođe retrogradan projekat preokupiran 1990-im. Jedino pozitivno izvještavanje rezervisano je za Dodikove “uspjehe”, što obično uključuje sastanak sa nekim uposlenikom Microsofta ili rukovanje sa nekim diplomatom iz Skandinavije. Stranica takođe otkriva Dodikov problematičan stav prema neistomišljenicima. “…U 2013. godini došlo je do uznemirujućeg političkog razvoja u Republici Srpskoj, uključujući eskalaciju negativne retorike od strane opozicionih stranaka,” stoji u jednom izvještaju. Picard Kentz & Rowe primaju oko $2,004,000 od Vlade Republike Srpske svake godine. BiH Dayton Project, koji je pokrenut 2011. godine, trenutno ima 14 lajkova na Facebooku.
Bilo je i drugih skupih promašaja. U 2008. godini, Dodik je angažovao ukletu “super firmu” Dewey & Leboeuf. Njih je plaćao $175,000 mjesečno da iznađu “pravnu i diplomatsku strategiju” za odnos sa bosanskim “mirotvorcem”, Kancelarijom visokog predstavnika. Ali finansijska kriza se desila iste godine i 2012. godine firma Dewey & Leboeuf je doživjela spektakularan i veoma javan bankrot.
Zatim je Dodik odlučio da doda još jednu prvorazrednu kompaniju na svoj platni spisak bogatih lobista: Quinn Gillepsie and Associates. Njihov tim je toliko pun slavnih lica da firma povremeno izađe i u modnim časopisima. Jack Quinn je služio kao savjetnik u Bijeloj kući u vrijeme predsjednika Klintona od 1995. do početka 1997. godine. Ed Gillepsie je takođe doživio fantastičan poraz 2012. godine; on je bio viši savjetnik u predsjedničkoj kampanji Mitta Romneyja.
Na njegovom platnom spisku je i Ralph Johnson, bivši glavni zamjenik visokog predstavnika u Kancelariji visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini. On je sada predsjednik odjela International Practice Group u firmi Quinn Gillepsie and Associates. Prije nekoliko godina, firma je angažovala Adama Belmara, koji je radio kao direktor komunikacija za Georgea W. Busha i bio poznati televizijski producent.
Dodik je odlučio da nastavi rasipati novac na skupe lobiste i usred rastuće globalne finansijske krize. Naručio je njihove usluge za pune tri godine, od 2007. do 2010. godine. U ugovoru sa firmom Quinn Gillepsie i Associates jasno stoji da je Vlada Republike Srpske obavezna da kupuje avionske karte prve klase i hotelske apartmane za uposlenike firme, uključujući Johnsona, bivšeg glavnog zamjenika visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini. Nište manje od toga. Međutim, detalji o tome šta će ljudi iz Republike Srpske dobiti zauzvrat bili su manje precizni. Članovi tima bi pružali nejasne usluge kao što je razvoj Dodikove “sveobuhvatne medijske strategije” i “nacionalnu komunikacijsku kampanju”. Ono što se može reći sa izvjesnom sigurnošću o Dodikovom sporazumu sa Quinn Gillepsie and Associates jeste to da je Vlada Republike Srpske bacila $122,600 svakog mjeseca za publikovanje “najmanje tri” članka koja niko nikad neće pročitati. Iz ugovora:
“QGA [Quinn Gillepside and Associates] se ovim obavezuje da će obezbijediti publikaciju najmanje tri medijska naslova u američkim medijima svaki mjesec. To može uključivati javne izjave, članke sa određenom temom, uvodnike, ili pisma urednicima u medijima kao što su: The Washington Post, The Washington Times, The New York Times, The Wall Street Journal, USA Today, The L.A. Times, The Chicago Tribune, AOL Money News, The Examiner, Reuters, Yahoo! Politics, The Washington Business Journal, ili drugim medijima čija reputacija nije manja od gore navedenih medija.”
Ovdje postoji više problema, od kojih je najvažniji taj što niko ne čita AOL Money News, Yahoo! Politics, ili The Washington Business Journal. Balkanist je otkrio jedan članak koji su Quinn Gillepsie and Associates objavili, “Vlada bosanskih srba pohvaljena za svoju ulogu u obnovi džamije”, koja otkriva jalovost ove strategije, ali i njen pravi cilj. Tekst je objavljen na nečemu što se zove PR Newswire, sa blamirajuće vidljivom napomenom portala da je tekst objavljen od strane plaćenih lobista. Na početku teksta stoji:
Vlada RS je obećala 700,000 evra za radove na obnovi. Kao priznanje za ovo obećanje, Islamska zajednica je uručila premijeru RS Miloradu Dodiku pismo zahvalnosti tokom ceremonije koja je održana u utorak. Ovo je prva Dodikova zvanična posjeta džamiji od početka obnove. Mustafa Reis Cerić, poglavar bosanske Islamske zajednice kazao je da “Dodikova posjeta potvrđuje da vlasti u Republici Srpskoj imaju dugotrajan odnos sa Ferhadijom [Ferhad Paša] i poštovanje za različite religije.”
Jasno je da je Dodik više zainteresovan za podizanje svog statusa u široj javnosti nego statusa njegovog naroda ili privrede. “Njegov pravi cilj je da postane regionalni državnik kojem će se svijet dodvoravati,” kazao je za Dodika prije nekoliko godina Matthew Parish, bivši glavni pravni savjetnik međunarodnog supervizora za Brčko. A skupi lobisti, koje plaća javnost, dio su realizacije tog cilja.
Strateško nekomuniciranje
Vlada Republike Srpske troši od $70,000 do $96,000 svakog mjeseca na Myrmidon Group u protekle tri godine “kako bi privukli strane investicije” i “promijenili percepcije o vođstvu RS”. A od februara 2012. godine, Dodik je istresao dodatnih $15,000 mjesečno da bi platio njihovog opskurnog izvođača radova Innovative Global Initiatives and Solutions. Picardov ugovor je i dalje aktivan, što znači da se dodatnih $167,000 mjesečno plaća za neuspjeli BiH Dayton Project, koji je tu takođe da bi mamio buduće investitore i mijenjao mišljenja. Ali to nije kraj liste. Ali šta će poreski obveznici Republike Srpske dobiti zazvrat? Hoće li ova strategija novog brendiranja vođe Republike Srpske donijeti strane investicije ili neku drugu opipljivu korist bilo kome drugom osim Dodiku?
Republika Srpska je otvorila osam predstavništava širom svijeta koja su takođe namijenjena promociji trgovine i investicija. Ali čini se da nikog ko radi u njima zapravo nije briga za privlačenje stranih investitora. Najnoviji podaci o Republici Srpskoj u bazi podataka FARA objavljeni su prošlog oktobra, kada je entitetska vlada otvorila kancelariju za trgovinu, saradnju i investicije u Vašingtonu. Balkanist je nazvao novu kancelariju u ulici Pennsylvania Avenue najmanje 6 puta, i svaki put smo dobili snimljenu poruku nekog živahnog stažiste koji ima poteškoća da izgovori Republika Srpska. Iako se u snimljenoj poruci tvrdi da je kancelarija otvorena od 8:30 do 5:00, od ponedeljka do petka, a jedan dokument FARA kaže da Vlada Republike Srpske izdvaja $30,000 mjesečno za troškove kancelarije, uključujući direktora, izvršnog asistenta, rentu, kancelarijski materijal i auto, Balkanist je bio isfrustriran neuspjelim pokušajima da uspostavi kontakt sa stvarnim ljudskim bićem. Štaviše, potpuno ista stvar se desila kada je Balkanist uporno zvao predstavništva Republike Srpske u Briselu, Beogradu, Jerusalemu, Moskvi, Štutgartu i Beču. Ako su troškovi i u drugim mjestima slični onima u Vašingtonu, Vlada Republike Srpske plaća oko $2.9 miliona svake godine za osoblje koje možda ne radi – ili možda čak i ne postoji.
“Nije bilo nikakve analize troškova i koristi od ogromnih izdataka Republike Srpske na međunarodne lobiste, promotivne kampanje, i predstavništva u Briselu, Vašingotnu, Moskvi, itd.” Ivana Korajlić, glasnogovornica organizacjie Transparency International u Bosni i Hercegovini kazala je za Balkanist. “Javnost ne zna kakve rezultate imaju i da li ima bilo kakvog razumnog opravdanja da se oni plaćaju.” Transparency International je takođe označen kao “izdajnička” organizacija u “Rušenju Republike Srpske”.
Šta još Republika Srpska i njena armija dobro plaćenih konsultanata radi na privlačenju direktnih stranih ulaganja – osim što plaća prazne kancelarije sa pogledom na spomenik Vašingtonu i moskovsku aleju Pokrovsky Boulevard? Kako je Don Picard požurio da kaže za Balkanist, vlada je revidirala zakon o porezu da ga učini povoljnijim za strane investitore. A Karatnycky, obojeni revolucionar iz Freedom House, napisao je u ugovoru da će promovisati slobodnu trgovinsku zonu Republike Srpske, poluautonomno područje gdje su mnogi zakoni o radu i carinske regulative efektivno ukinuti. Slobodne trgovinske zone su kritikovane od strane sindikata, koji kažu da nepostojanje provodivih zakona o radu čini radnike ranjivijim. Oni takođe mogu privući gomilu kriminalnih aktivnosti, od šverca cigaretama do ilegalne trgovine oružjem. Picard je obećao da će poslati Balkanistu email sa detaljima investicionih mogućnosti Republike Srpske, relevantne kontakt osobe, i uspjehe, ali nije. Možda bi $2,004,000 koje vlada plaća Picardu svake godine za “strateško komuniciranje” bolje bilo potrošeno negdje drugo.
Novac i Milorad Dodik
Najmisteriozniji od svih Dodikovih inostranih agenata definitivno je Laurus Group. od 2011. godine, oni pružaju Republici Srpskoj iste nejasne usluge koje imaju gotovo svi njeni lobisti, kao što je “nadgledanje vladine strategije odnosa” i “razvoj strategije komuniciranja”. Ali sada je 2014. godina, a oni još uvijek nemaju website. Zapravo, o njima gotovo da nigdje nema nikakvih informacija. Dokumenti FARA otkrivaju da su oni veoma skupi: Dodik im plaća oko $540,000 u platama, plus dodatnih $110,000 za “kancelarijske troškove” svake godine. I dok je njihova adresa u skupoj zgradi u ulici Connecticut Avenue u Vašingtonu, posljednja stavka njihovog ugovora sa Vladom Republike Srpske kaže da će se isti “shvatati, tumačiti i primijenjivati u skladu sa zakonima Austrije”. Nije dato dodatno objašnjenje.
Nakon još malo kopanja, uporno pretraživanje interneta otkriva da je Laurus Group uglavnom utjelovljenje iracionalne paranoje koju propagiraju autori knjige Rušenje Republike Srpske, koje je sažeto u sljedećem odlomku:
“Krstareći pod antisocijalističkom zastavom, pseudovladine formacije kao što su NDI, IRI, IFES, IPEX, Freedom House, i stotine drugih organizacija na vladinoj uzici akumulirale su ogromna sredstva od Američkog kongresa i Stejt departmenta, i bili su zaduženi za osnivanje ispostava američke vlade u stranim državama pod krinkom humanitarnih akcija, često pomažući NVO u izgradnji civilnog društva, zaštite ljudskih prava i organizovanje demokratskih izbora i alternativnih medija.”
Predsjedavajući organizacije Laurus Group je čovjek po imenu Henry Jones IV iz Arkanzasa. On je član grupe Tea Party i radi sa organizacijom koja mobiliše konzervativce da protestuju i izvode ulične akcije “na isti način kao liberali”. On je radio za International Republican Institute (IRI) u nekoliko zemalja, počevši sa Makedonijom 2003. godine. Tamo je pomagao pokojnom makedonskom predsjedniku Borisu Trajkovski u razvoju strategije komuniciranja. (Trajkovski je poginuo u tragičnom padu aviona u februaru 2004. godine na putu za konferenciju u BiH).
Kasnije je Jones postao politički direktor IRI i pridružio se Committee for Open Democracy, NVO-u sa sjedištem na Floridi koji se bavi nadgledanjem izbora. On je putovao u Gruziju kao predstavnik grupe za “slobodne i fer izbore” 2012. godine. U jednoj biografiji piše da je on stručnjak za “upravljanje promjenama” i da je radio kao konsultant “na šest kontinenata i u preko pedeset-četiri suverene države i teritorije.” On ima “zvjezdanu” listu klijenata: Upravljao je predizbornom kampanjom bivšeg albanskog premijera Salija Berishae, razvijao strategiju za nekoliko ključnih političara na Kosovu, što je dovelo do proglašenja nezavisnosti 2008. godine, a trenutno radi za Ligu socijaldemokrata Vojvodine u Srbiji, Demokratsku stranku Albanaca u Makedoniji, i naravno, za Milorada Dodika u Republici Srpskoj.
Jedna od najvećih privatnih firmi u Srbiji, poznata po skandalima – Delta Holding, takođe je bivši klijent firme Laurus Group. Iako je Jones lično vatreni desničarski republikanac, on je organizovao “inauguracionu pidžama parti” na kojoj je domaćica bila zvijezda iz Ratova zvijezda Carrie Fisher, na zahtjev bivše potpredsjednice Delta Holdinga Milke Forcan, u Vašingtonu, nakon što je Barack Obama položio zakletvu na mjestu predsjednika u januaru 2009. godine. Pidžama partiju su navodno prisustvovale “holivudske zvijezde i vašingtonska elita”, mada nijedno ime nije objavljeno u saopštenju za medije koje je Jones objavio u publikacijama koje niko ne čita.
Nevjerovatno ali inauguraciona pidžama parti sa Princess Leia i tematskim kateringom nije najbizarniji događaj koji je Henry Jones IV ikada upriličio. To je vjerovatno bio bizarni okrugli sto uz doručak koji je on organizovao zajedno sa jednom drugom lobi firmom Republike Srpske u aprilu 2009. godine. Upriličen je u istorijskom St. Regis Hotelu smještenom samo dva bloka od Bijele kuće, a glavni govornik bio je tadašnji zamjenik premijera Srbije Mlađan Dinkic.
Zvaničnici američke vlade mogli su besplatno doći na ovaj sastanak, jer je cilj ovog događaja bio da se promovišu Srbija i Republika Srpska kao destinacije za ulaganje. Konsultantske firme koje su upriličile doručak po cijeni od $75 (za neameričke zvaničnike) bili su Laurus Group, Quinn Gillepsie and Associates, i Booz Allen Hamilton — izvođač radova za NSA koji je zaposlio Edwarda Snowdena prije nego što će on pobjeći u Hong Kong sa koferom punim državnih tajni. Prirodno, potpredsjednik firme Booz Allen Hamilton bio je James Woolsey — bivši direktor CIA-e koji je predsjedavao organizacijom Freedom House nakon što je narandžasti “Orangist” Karatnycky napustio ovu NVO kako bi postao lobista. Dok ovaj ranojutarnji prizor nekima može pokvariti apetit, arhitekte obojenih revolucija odavno su izgubili svoj apetit za promjene režima i demokratiju. Ovih dana, sve što žele od ove regije jeste nekoliko partnera koji su bogati i pouzdani kao Milorad Dodik.
Lista sa podacima o plaćanju za američke lobiste u 2012. godini.
Izvor : www.fara.gov
Tekst originalno objavljen u Balkanistu
Za BUKUprevela Milica Plavšić