Zid je bio i oličenje Hladnog rata, pa je sam njegov pad označio početak oslobađanja od komunističke ideologije i njenih struktura.
Na današnji dan, 9. novembra 1989. godine srušen je Berlinski zid.
Nakon kapitulacije nacističke Njemačke, saveznici su podijelili zemlju i glavni grad Berlin na četiri okupacione zone – američku, britansku, francusku i sovjetsku. Njemačke regije koje su tada pale pod kontrolu SAD-a, Velike Britanije i Francuske ujedinile su se u maju 1949. godine, čime je formirana Savezna Republika Njemačka, odnosno Zapadna Nemačka.
Tajna odluka o zatvaranju granice
Zapadna Nemačka se uz podršku savezničkih zemalja u narednom periodu razvijala u kontekstu slobodne tržišne ekonomije i demokratske strukture.
S druge strane, iz Istočne Njemačke, čija su se ekonomija i politička struktura temeljile na sovjetskom socijalističkom sistemu, desetine hiljada ljudi bježale su ka znatno prosperitetnijoj Zapadnoj Nemačkoj.
Najpogodnije mjesto za prelazak u Zapadnu Njemačku bio je Berlin. Pretpostavlja se da je u periodu od 1949. do 1961. godine iz Istočne u Zapadnu Nemačku prebjeglo više od tri miliona ljudi, među kojima značajan broj obrazovanih mladih ljudi.
Kako bi zaustavila masovni bijeg u zapadni dio zemlje, Istočna Njemačka je 12. avgusta 1961. godine tajno donela odluku da se granica u Berlinu zatvori. Sutradan je istočnonemačka vojska bodljikavom žicom zatvorila područje pod sovjetskom kontrolom, ali to nije spriječilo prelazak.
Gradnja počela u avgustu 1961.
Odlukom komunističkog režima, kako bi se sprečio odlazak istočnih Nijemaca, u noći 17. avgusta 1961. počela je izgradnja Berlinskog zida, visokog 3,6 metara.
Izgradnja, održavanje i nadzor zida bili su veoma skupi i predstavljali su značajan teret za istočnonemačku ekonomiju. Kroz sam Berlin prolazilo je 44 kilometra zida.
Između Istočnog i Zapadnog Berlina formirano je osam graničnih prelaza. “Čekpoint Čarli” bio je jedan od najpoznatijih graničnih prelaza između 1945. i 1990. godine. Nalazio se u ulici Fridrihštrase, između američkog i sovjetskog sektora, kao i između gradskih četvrti Centar u Istočnom Berlinu i Kreuzberg u Zapadnom Berlinu.
Tadašnji američki predsjednik Ronald Regan je prilikom posete Zapadnom Berlinu 1987. godine uputio poziv tadašnjem sovjetskom lideru Mihailu Gorbačovu: “Sruši ovaj zid!”
Dugogodišnji vladar DDR-a, Erik Honeker, u januaru 1989. javno je izjavljivao da će Berlinski zid stajati još 50 do 100 godina, ali slijed događaja, koji je kasnije prepoznat kao mirna revolucija u DDR-u 1989. godine, demantovao ga je.
U septembru 1989. izbile su demonstracije širom Istočne Nemačke. U početku su demonstranti uglavnom bili ljudi koji su željeli da emigriraju na Zapad, ali su protesti potrajali i postajali sve masovniji. Njihov vrhunac bio je 4. novembra, kada se oko pola miliona demonstranata okupilo na trgu Aleksanderplac u Istočnom Berlinu.
Već 9. novembra ljudi su samoinicijativno počeli da razbijaju dijelove zida, a 13. novembra istočnonemačka vojska počela je sa organizovanim uklanjanjem nekih dijelova. Državljanima DDR-a odmah je omogućeno da prelaze iz Istočnog u Zapadni Berlin, međutim, pogranična služba je do 23. novembra ograničavala ulazak zapadnonemačkih državljana u Istočni Berlin. Zvanično ujedinjenje Njemačke uslijedilo je 3. oktobra 1990. godine.
Ubijeno najmanje 138 ljudi koji su pokušali da pobjegnu preko zida
U periodu od 1961. do 1989. godine istočnonemački pogranični službenici ubili su najmanje 138 osoba koje su pokušavale da pobjegnu preko zida. Zabilježeno je 5.075 uspešnih bekstava, od toga 574 iz redova vojnika čiji je zadatak bio da čuvaju Berlinski zid. Prve dvije osobe koje su izgubile život u pokušaju prelaska Berlinskog zida bile su Ida Zikman i Ginter Liftin.
Zid je bio i oličenje Hladnog rata, pa je sam njegov pad označio početak oslobađanja od komunističke ideologije i njenih struktura.
Odluka o padu zida objavljena – slučajno
Pad Berlinskog zida počeo je nakon što je istočnonjemački funkcioner Ginter Šabovski greškom objavio da je dozvoljeno putovati u Zapadni Berlin.
Tog dana Šabovski je novinare iz cijelog svijeta upoznao s najnovijim odlukama režima, ali nije odmah otkrio informaciju o otvaranju granica. Odgovarajući na novinarsko pitanje, naglas je pročitao dokument u kojem je pisalo da će se vize za putovanja i iseljavanje iz zemlje izdavati bez ikakvih uslova.
“Od kada?”- upitao ga je novinar.
Šabovski je na trenutak oklevao, a zatim improvizovao: “Koliko znam – odmah, od ovog trenutka.” Nekolicina novinara odmah je napustila salu, a u novinske agencije stigla je vijest: “Istočni Nijemci od ovog trenutka mogu da putuju u inostranstvo.”