Tačno tri mjeseca je prošlo od urušavanja nadstrešnice Željezničke stanice u Novom Sadu, kada je poginulo 15 osoba, a dve su teško povrijeđene. Optužnica za pad nadstrešnice je podignuta krajem prošle godine, a građevinsko vještačenje koje je rađeno tokom istrage ukazalo je na loše stanje nadstrešnice mjesecima prije tragedije, o čemu svjedoče i fotografije nastale dan prije nego što je došlo do urušavanja 1. novembra 2024.
Optužnica za pad nadstrešnice u Novom Sadu podignuta je 30. decembra i obuhvaćeno je 13 osoba. Među optuženima je bivši ministar građevinarstva Goran Vesić, njegova pomoćnica Anita Dimoski, bivši direktori „Infrastruktura Železnice Srbije“, Jelena Tanasković i Nebojša Šurlan, kao i drugi.
U sklopu istrage vezane za tragediju urađeno je i građevinsko vještačanje koje je otkrilo dva uzroka pada nadstrešice – najveći uticaj na obrušavanje su imale zatege koje su korodirale i koje su bile preopterećene, smatraju stručnjavi.
„Zatege kao ključni konstruktivni element obezbjeđenja nosivosti nadstrešnice su u trenutku rušenja bile u stanju smanjene nosivosti pod dejstvom povećanog opterećenja. Stoga je prvi, i najizraženiji faktor po intenzitetu uticaja, korozija kablova za prednaprezanje koji su bili jedini noseći element zatega. Oko ovih kablova su ugrađeni beton i armaturne šipke, po obimu presjeka zatega, a oko betona se nalazila čelična cijev, pri čemu su jedino kablovi za prednaprezanje služili za prenos sile kroz zatege. Ovim zategama, nadstrešnica je u određenim tačkama bila vezana za krov objekta, čime se, prema originalnom projektu obezbjedio povoljniji uticaj kako na nadstrešnicu, tako i na krov“, piše u vještačenju.
Kao drugi glavni uzrok stručnjaci su naveli povećano opterećenje zatega u odnosu na originalni projekat iz 1964. godine, kada je izgrađena Željeznička stanica. Bez obzira na to, vršeni su brojni radovi i na postojeće opterećenje dodato je novo u vidu teških građevinskih materijala.
„Do povećanog opterećenja zatega u odnosu na originalni projekat je došlo u više navrata. Tokom izgradnje objekta 1964. godine, umesto sloja za pad, sa gornje strane nadstrešnice je izveden sloj od nearmiranog betona. Ugrađeni sloj nearmiranog betona ima za oko 65 kilogram po metru kvadratnom veću masu od mase projektovanog sloja za pad. Ovaj defekt nije imao presudan uticaj na nosivost konstrukcije ali je imao negativan uticaj sa aspekta rezerve nosivosti izvedene konstrukcije. Prilikom rekonstrukcije objekta koja je započeta 2021. godine, projektom je bilo predviđeno uklanjanje „svih slojeva do betona“ i izvođenje novog sloja za pad i hidroizolacije. Uvidom na licu mesta je utvrđeno da sloj nearmiranog betona nije uklonjen, kao ni keramika sa donje strane nadstrešnice“, navodi se.
Ipak, veštačenje, ali i stručnjaci koji su radili na poslovima rekonstrukcije Železničke stanice, otkrili su da su postojali znaci koji su upozoravali na to da nadstrešnica nije bezbedna. Tako su još tokom izvođenja radova uočeni problemi.
“Analizom raspoloživih fotografija, kako u vreme izrade projekta, ali i pre započinjanja izvođenja radova i u toku realizacije radova na krilu B Železničke stanice u Novom Sadu, postoje uočeni nedostaci na mestu spoja zatege i testeraste krovne konstrukcije (otpao malter, beton i sl.) koji impliciraju neki nedostatak u ovom delu konstrukcije i potrebu za detaljnijim pregledom”, piše u veštačenju.
Slika sačinjena dan pre tragedije
Portal Nova.rs je imao uvid u pomenute fotografije iz veštačenja, među kojima je fotografija koja je nastala dan pre tragedije, odnosno 31. oktobra 2024. godine. Pomenutu fotografiju napravili su stručnjaci iz Saobraćajnog instituta CIP, a na njoj se vide oštećenja obloga na spoju zatega i krovnog nosača.
„Na osnovu fotografije konstatuje se da su, prilikom izvođenja radova na bojenju dela testeraste krovne konstrukcije na južnom delu, mesta oko zatega nadstrešnice bila obrađena malterom, o ovome nema upisa u Građevinskom dnevniku, fotografija pokazuje nova oštećenja ove zone“, navodi se u veštačenju.
Zoran Đajić slao mejlove u februaru
I inženjer Zoran Đajić govorio je javno o problemima prilikom rekonstrukcije Železničke stanice u Novom Sadu. On je bio angažovan za vršenje stručnog konsultantskog nadzora nad izvođenjem kamenorezačkih radova na projektu rekonstrukcije, dogradnje i adaptacije stanične zgrade u Železničkoj stanici Novi Sad, a za medije je govorio da je ukazivao na određene probleme, koji su zanemareni.
Đajić je naveo da je još tokom rekonstrukcije primetio da je pozadina mermernih ploča na krovu stanice u lošem stanju, te da je o tome obavestio nadležne.
Izveštaj u kojem je ukazao na loše stanje materijala iza ploča, bio je upućen u martu mesecu 2023. godine na mejling listu gde se između ostalih nalazila i izvođačka firma Starting, pisao je nedeljnik „Vreme“.
Đajić je naveo da su sa tim izveštajem bili upoznati svi iz nadzornog organa, Infrastrukture železnice Srbije i Ministarstva, te da je sve svoje izveštaje slao na mejling listu gde se nalazilo oko 15 firmi i osoba angažovanih na rekonstrukciji stanične zgrade.
Na pitanje advokata Gorana Vesića da li se nekadašnji ministar Vesić nalazio na toj mejling listi, Đajić je rekao da se na listi nalazilo Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, a mejlove je primala Anita Dimoski (pomoćnik ministra, prim. aut.) ispred ministarstva, navelo je Vreme.
Podsetimo, prilikom pada nadstrešnice Železničke stanice u Novom Sadu stradalo je 15 osoba. Vlast od samog početka tragedije pokušava da uveri javnost da nadstrešnica nije bila obuhvaćena projektom rekonstrukcije, međutim, te navode demantovali su ljudi koji su radili na projektu rekonstrukcije, kao i samo veštačenje u koje smo imali uvid.