Kao mlađi sam mislio da samo smarači slušaju džez. Zna biti dosadan, pomalo težak, kao ljepljivi prsti u vrelom ljetu punom visoke vlažnosti vazduha. Ono, kad ti nije ni do čega, a kamo li do muzike.
Prošle godine sam prvi put zavirio iza njegovih svedenih, živih vrata i odmah me je kupio. Motivisan mlađim sinom i njegovim duvačkim zamasima, hrlimo u Dom omladine Beograda da gledamo i slušamo mladu špansku autorku, pjevačicu i trubačicu. Vrlo zanimljivo dešavanje.
Na periferiji burnih porodičnih događanja, kod prijatelja doktora zapažam da on neprimjetno, dok radi, često sluša džez. To ga opušta i koncentriše. Vođen kovitlacom sopstvenih burnih emocija, odlučujem se da i njega povedem na prošlogodišnje izdanje beogradskog džez festivala. Filmska muzika legendarnog Morikonea u džez obradama vrhunskog zvuka saksofona, klavira i pratećeg benda nas naprosto opčinjavaju.
Čarobno veče i pun pogodak! I za prijatelja i za džez festival.
U poznim godinama ostvarujemo vezu. Sav taj džez i ja. Prijatelj pride.
***
Ove godine je jubilarno 40. izdanje Beogradskog džez festivala. Počinje danas, u četvrtak 24. oktobra i traje sve do ponedeljka 28.10.2024. godine u Domu omladine Beograda i sadašnjoj MTS Dvorani, svima poznatoj kao Dom sindikata.
Neki kažu da je to naša najstarija i međunarodno najistaknutija džez manifestacija, mada ne znam šta bi vedri Nišvil-ci kazali na to. Slogan rođendanskog izdanja je Džez nasleđe ili Jazz Legacy. Iza njega stoji jasna ideja da se evociraju uspomene na najveće momente u istoriji festivala uz prožimanje sa novim muzičkim projektima i nastupima aktuelnih umjetnika iz zemlje i svijeta. Koncept zvuči odlično jer se na lijep i kreativan način spaja tradicija sa modernim elementima. To volim. Ako još znamo da je predsjednik Odbora festivala džezer i muzičar Jovan Maljoković, rađa se nada da se struka suštinski pita, što kod nas ne vidimo u nekim drugim oblastima života i rada.
Elem, važan i velik jubilej ne samo za festival već i za domaću kulturnu scenu i muzičare koji su od samih početaka 1971. godine imali priliku da bar-a-bar nastupaju sa svjetskim muzičkim i džez zvijezdama. Neprocjenjiva prilika. Bi bap, bi bap.
Osim rođendana festivala, slavi se i rođendan kultnog Doma omladine, institucije koja je i stalna kuća muzičarima i džezerima.
Ako je festival počeo 1971. godine, opravdano se pitate kako tek danas slavi 40. godina postojanja? Odgovor je logičan, kad ga čujete. Od početka nesretnih devedesetih trajala je pauza od predugih petnaest godina, pa je festival obnovljen 2005. godine povratničkim izdanjem.
Bogu hvala.
***
Za više detalja o programskim večerima možete se informisati na samom sajtu ovogodišnjeg izdanja, a istakao bih samo nekoliko stvari.
Na ovogodišnjem izdanju nastupa vodeća svjetska džez pjevačica današnjice, američka diva Sesil Meklorin Salvant, dobitnica tri uzastopna Gremija za najbolji vokalni džez album. Pored nje, očekuje nas nastup i uvijek nadahnutog Big band RTS orkestra.
Pompezno se najavljuje i dolazak Bila Frizela koji zajedno sa Džonom Skofildom i Petom Metinijem čini zlatnu gitarsku trojku koja je godinama u vrhu prestižnih svjetskih anketa u ovoj vrsti muzike.
Tu su i dodatne domaće snage koje evociraju uspomene na srpske džez ikone iz prošlosti, oličene u ansamblu Serbian All Stars, sastavljenom od odličnih srpskih džezera mlađe i srednje generacije, dok će finalni koncert ovogodišnjeg Beogradskog džez festivala zaiskriti tokom programa One night in Havana i ekipe pod nazivom Buena Vista All Stars.
Pored glavnog programa u MTS dvorani i Domu omladine, u Studiju 6 Radio Beograda dešava se program The Best of Serbian Showcase, u saradnji sa inicijativom Serbia Creates gdje će se moći čuti sastavi koji su ranije nastupali na ovoj bogatoj manifestaciji, čime će se dodatno evocirati bogato sjećanje na prethodna izdanja.
***
Djuk Ellington, Ornet Kolmen, Majls Dejvis, Pet Metini, Duško Gojković, Čik Korija, Fil Vuds, Nina Simon, Dizi Gilespi, Džon Skofild, itd.
To su imena (i orkestri) koja su već nastupala na ovom festivalu. Čak i površnom poznavaocu muzike bi neka od njih trebala biti poznata. I jesu jer su svjetski važna. Tako je nekako od samog starta.
Prvo izdanje festivala 1971. godine je bilo dio spektakularne Američke džez nedelje u Istočnoj Evropi. Zamislite tada vrhunski džez odmah iza Gvozdene zavese. Nevjerovatno uzbudljivo. Kulturna istorija svijeta pred našim očima i ušima.
Godinu dana kasnije, u osvit festivala, publicista Žika Bogdanović zapisuje sledeće: „Ispunjeni uzbuđenjem i novom plimom nade, prvi put u ovom gradu primamo u goste – neke od najvećih živih ličnosti džeza… Imamo već Bitef, Bemus i Fest: sada dobijamo i Newport u Beogradu, sa vrućom nadom da će i on postati neotuđiva tradicija kulture ovog podneblja“.
Sve to govori o samom čovječanstvu u tom trenutku, kao i kulturnom zanosu Beograda i bivše države. Danas je država druga, ali su izazovi koji moderan svijet ima takođe multiplikovani novim ratovima i sukobima, kao i novim obzorjima blokovskih podjela svijeta. Da li je to sledeći, lucidni momenat za ovu umjetnost? Saznaćemo.
Rekordan broj nastupa na festivalu (17) knjiži Big bend RTS, nastupajući obično sa uvaženim gostima iz zemlje ili inostranstva. Rekordni broj individualnih nastupa kao lider orkestara i malih sastava ili kao istaknuti solista imao je Duško Gojković. Među strancima, rekorder je Dizi Gilespi sa 5 nastupa, a u novijoj istoriji manifestacije Džo Lovano sa 4 nastupa. Posle SAD i Jugoslavije/Srbije koji ubedljivo odskaču, na trećem mestu po broju učešća su austrijski sastavi, sa 22 nastupa na manifestaciji što je veoma interesantno. Festival je najduže trajao 2019. godine, čitavih 8 dana sa uvodnim i bonus koncertom, kada je festival pratilo i rekordnih 30 inostranih novinara. Najveći broj učesnika nastupio je 2021. godine – ukupno 164 muzičara.
***
Naravno, završiću sa muzikom.
Ako ste već u zrelim godinama i porijeklom ste iz ovih naših, rascjepkanih država na Balkanu, a mislite da ne možete slušati džez, predlažem da se testirate. Kao neka muzička labaratorija, pa šta pokaže rezultat.
Na You tube-u nađite snimak kompozicije Mujo kuje (Doboy) koju izvodi Duško Gojković i Sarajevo Big Band, te je pažljivo preslušajte. Ako vam ova nije po mjeri, alternativno probajte sa kompozicijom Karanfil se na put sprema u izvođenju Stjepka Guta i Srpske simfonijske jazz svite, te pratnji najboljeg hora na svijetu Krsmanac – Obilić. Nisam subjektivan 😊
Sve to da se radi na miru, dok suton neprimjetno silazi u dan ili dok opošljavate nešto smisleno i važno, pa vam je potrebna koncentracija. Može i dobra knjiga da se čita tokom testa. Nema problema.
Nakon toga ćete saznati.
Ubrzo.
*
Do tada, želim vam dobar dan i najljepše jutro.
Što reče Bajaga, posljednji aktivni dobri duh Beograda – dobro jutro džeezeri ..