Kako se navodi u saopštenju Američke ambasade u BiH, “Milorad Dodik je zloupotrijebio službeni položaj kako bi stekao lično bogatstvo preko kompanija povezanih sa njim i njegovim sinom Igorom Dodikom. Dok Milorad Dodik i njegova porodica pokušavaju destabilizovati regiju i ugroziti budućnost BiH u evroatlantskim institucijama, Sjedinjene Države će nastaviti koristiti sankcije kao sredstvo protiv korupcije i pozivati pojedince na odgovornost za svoje postupke.
Osobe ili subjekti koji se bave aktivnostima sasankcionisanim pojedincima i subjektima rizikuju i sami sankcije”
Ko je sve završio pod sankcijama od 2022. godine?
Od početka 2022.godine više od 20 osoba iz političkog i društvenog života Bosne i Hercegovine završilo je na crnim listama američke i britanske administracije.
Krenimo redom – Prvi kome su proširene sankcije i to na američkoj “crnoj” listi sankcija početkom 2022.godine bio je lider SNSD-a i član Predsjedništva BiH Milorad Dodik. On se od 2017 godine nalazi na ovoj listi zajedno sa stranačkim kolegom Nikolom Špirićem.
U januaru 2022. godine Dodik je kažnjen “zbog podrivanja države, ugrožavanja Daytonskog sporazuma, korupcije i brojnih drugih aktivnosti koje narušavaju funkcionisanje demokratije”.
Dodik je i na britanskoj listi sankcija, zajedno sa Željkom Cvijanović. Ona je na toj listi završila kao Predsjednik Republike Srpske, dok je Dodik bio član Predsjedništva BiH.
Završili su na britanskoj listi u aprilu 2022.godine zbog, kako je navela britanska ambasada, pokušaja da naruše legitimitet i funkcionalnost države BiH.
Sankcije uključuju zabranu putovanja i zamrzavanje imovine,uz naglašavanje da to “nisu sankcije protiv Republike Srpske, niti njenih građana”.
“Ovo su sankcije usmjerene na dvije osobe koje su se neodgovorno ponašale na svojim funkcijama”, saopšteno je iz britanske ambasade u BiH.
To što su njih dvoje sankcionisani, građane ove zemlje pretjerano nije zanimalo. Njih tako “kažnjene”, građani su nagradili na izborima. Funkcijom predsjednika Republike Srpske odnosno članom Predsjedništva BiH. Njih dvoje samo su se zarotirali na funkcijama.
Dodikov kolega sa američke liste, Nikola Špirić, sjedi u Domu naroda Bosne i Hercegovine. Na tu su ga fotelju izabrale kolege iz Narodne skupštine Republike Srpske.
Savjetnik Milorada Dodika, Milan Tegeltija, zajednom sa bivšom suprugom, također je na crnoj američkoj listi zbog visoke korupcije u periodu obnašanja funkcije predsjednika Visokog sudskog i tužiteljskog savjeta. Prije nekoliko dana mediji su objavili informaciju da upravo zbog prisustva na crnoj listi nije mogao dobiti agreman d apostane Konzul u Rijeci.
Od početka juna 2022.godine na američkoj crnoj listi je i ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske Alen Šeranić zbog “postupaka koji potkopavaju Daytonski mirovni sporazum i demokratske institucije BiH”. Alen Šeranić je nakon izbora ponovo ministar zdravlja u Vladi Republike Srpske.
Isti dan kada i Šeranić, na listi SAD-a završio je Predsjednik Federacije Bosne i Hercegovine Marinko Čavara. Pored “postupaka koji potkopavaju Daytonski mirovni sporazum i demokratske institucije BiH” on je na listi zbog “odgovornosti za ili saučesništvo, zbog direktnog ili indirektnog učešća u aktivnostima ili politikama koje podrivaju demokratske procese ili institucije na Zapadnom Balkanu”. Marinko Čavara imenovan je za dopredsjedavajućeg Predstavničkog doma Parlamenta Bosne i Hercegovine.
Na crnoj listi SAD-a su zbog korupcije završili Asim Sarajlić i bivši predsjednik PDA Mirsad Kukić, a na američkoj crnoj listi je i bivša glavna državna tužiteljka Gordana Tadić.
Posljednji u nizu sankcionisanih u 2022.godini je premijer Federacije Bosne i Hercegovine Fadil Novalić zbog potkopavanja demokratskih procesa. Trenutno se nalazi na odsluženju zatvorske kazne u slučaju “Respiratori”. Na izborima nije kažnjen jer je izabran da bude poslanik u federalnom parlamentu.
Kao što se može vidjeti sankcije ne da nisu “politički” kaznile političare, može se reći da su sankcije neizostavan PR momenat i “pravljenje žrtve” od tih osoba.
Kritička samorefleksija ne postoji, a činjenica da Republika Srpska godinama plaća lobiste u Sjedinjenim Američkim Državama čini se ne proizvodi željeni efekat u američkoj zvaničnoj politici.
Međutim uvedene sankcije, koje su isprva ismijavane, počele su da “bole”, tek kada su “udarile po džepu” i kada su stvorile dodatne komplikacije, ne samo pojedincima već i kompanijama, poput gašenja računa u bankama. Takve stvari imaju zasigurno posljedice po ekonomiju Republike Srpske. Međutim postavlja se osnovno pitanje, kako je moguće da se do ovoga uopšte došlo, da su ugrožena poslovanja kompanija, da su upitne isplate plata radnicima tih firmi?
Ekonomski analitičar Zoran Pavlović se pita kako je uopšte moguće da je došlo do ovoga, pored aranžmana koje Republika Srpska ima sa lobistima u Americi?
Lično mislim da je nevjerovatno da, pored lobističkih advokatskih kompanija koje finansira Republika Srpska u Americi, niko od njih nije skrenuo pažnju ljudima iz Republike Srpske o svim posljedicama koje stavljanje na takve liste, mogu da prate. Ono što je jasno jeste da, u nekom vremenskom periodu od stavljanja na listu, nije bilo ozbiljnjih posljedica niti konsekvenci po ta lica i pa oni ti nisu ni doživjeli kao nešto što je bitno, i što ne predstavlja problem za život i rad. Međutim očigledno je da je američka administracija u želji da ostvari neke planirane aktivnosti povukla i taj segment koji je vezan za poslovanje finansijskih institucija u BiH kojima je skrenuta pažnja da se sa tim ljudima i firmama ne smije poslovati. Tako da su praktično banke bile prve te koje su tražile tumačenje tih i takvih sankcija i Udruženje banaka BiH je napisalo i zvanično pismo upućeno prema kancelariji OFAC-a i tražili da se objasni kakve su posljedice takvog stavljanja na listu, kako one ne bi došle u sličnu situaciju“ izjavio je za BUKU naš sagovornik.
Dalje, Sjedinjene Američke Države su na listu sankcionisanih osoba zbog prijetnji Daytonskom mirovnom sporazumu, integritetu i suverenitetu Bosne i Hercegovine dodale prošle godine i člana Predsjedništva BiH Željku Cvijanović.
Na listi su završili i predsjednik Narodne Skupštine Republike Srpske Nenad Stevandić, premijer Radovan Višković i ministar pravde u Vladi Republike Srpske Miloš Bukejlović.
“Ovi lideri direktno su odgovorni za poticanje na donošenje zakona u Narodnoj skupštini Republike Srpske kojim se odluke Ustavnog suda BiH proglašavaju neprimjenjivim u RS-u, čime se opstruira i ugrožava provedba Daytonskog mirovnog sporazuma”, saopćeno je iz Ministarstva financija SAD-a.
Na listi se nalaze i članovi porodice Dodik ( kćerka Gorica i sin Igor Dodik ) , kao i njegovi saradnici i savjetnici.
Podjsetimo, sankcije su uvedene i za Branislava Okuku, savjetnika predsjednika Republike Srpske, Jelenu Pajić Baštinac, generalnog sekretara predsjednika i Srebrenku Golić, predsjednicu Vijeća naroda Republike Srpske, „zbog nastojanja da potkopaju mir i stabilnost Bosne i Hercegovine organizacijom i obilježavanjem 9. januara, Dana Republike Srpske, za koji je Ustavni sud utvrdio da je neustavan“, navodi se u saopštenju američkih vlasti.
Svima njima je zabranjen ulazak u SAD, zamrznuta je svaka imovina koju mogu imati unutar te zemlje, a američkim građanima je zabranjeno poslovati s njima.
Na listi sankcija američke administracije nalaze se kompanije iz Bosne i Hercegovine, među kojima “Bio Corporation” iz Sarajeva, “Puma Security” iz Hercegovine, “Fruit Eco” iz Gradiške, “Agro Voće” i “Global Liberty” iz Laktaša, te “Alternativna televizija” i “Agape Gorica Dodik i Ivana Dodik” iz Banjaluke.
Iz OFAC-a je ranije ove godine potvrđeno da su sa liste sankcija skinuli kompanije “Integral Inženjering”, “Inženjering-promet-export-import i “Integral Inženjering PLC”, sve tri sa istom adresom u Laktašima.