Čini se da opozicija u Republici Srpskoj nikada nije bila više razjedinjena i sukobljena.
Počelo je to odmah nakon završetka prošlogodišnjih opštih izbora, a sada je
doslovno eskaliralo- smicalice, podmetanja, tajna snimanja, izjave o saradnji
sa vladajućim strankama…
Ako ovome dodamo i nastavak
političkih prepucavanja, ekscese i krize između različitih nivoa vlasti u BiH,
postavlja se sasvim realno pitanje da li su
pred nama nove izgubljene godine, jer ovdje više nema ko da se bori
za bolji status građana, za nove investicije ili protiv korupcije i kriminala, za
bolje pravosuđe i sve silne i neophodne reforme.
Zapravo, čini se da tonemo sve dublje i da se guši
svaki pokušaj kritike, obzirom da je sve veći strah da će novi zakon kojim će se kriminalizovati
kleveta biti zloupotrijebljen i da će kritičari vlasti biti proganjani. Isto
je i sa još jednim zakonom u najavi, a tiče se djelovanja nevladinih
organizacija na prostoru Republike Srpske, kojim je najavljeno obilježavanje “stranih agenata” i “špijuna”, jer se, eto, finansiraju od strane stranih vlada i organizacija.
Znači li to da će Vlada RS prestati uzimati novac kroz
projekte USAID-a, MMF-a, Svjetske banke?
Ne, ne znači.
Potvrdio je to
premijer Radovan Višković krajem prošle sedmice, dok je uručivao ključeve deset
savremeno opremljenih sanitetskih vozila, finansiranih kreditnim sredstvima
Svjetske banke: “Apsolutno ne, pogrešno interpretirana izjava gospodina
Dodika. Zašto je problem da neko dobije neku donaciju da se zna, da to bude
prikazano? Nigdje nije vidljivo da je neka NVO dobila sredstva, na ta sredstva
se ne plaćaju nikakve obaveze prema državi. Preduzećemo sve norme koje ima
savremeni demokratski svijet, pa i Srbija, Amerika takve zakone ima 100
godina”.
Kako to da premijer
Višković ne zna da NVO imaju godišnje finansijske izvještaje, koje uredno vode
knjigovodstveni biroi i predaju ih APIF-u, a iz tih izvještaja se vide svi
prilivi sredstava koje svaka NVO ostvari tokom jedne godine. Ili da je njihov rad redovno izložen provjerama raznih inspekcija, kao na kraju krajeva, i rad svake firme ili
udruženja u Republici Srpskoj.
A dok napadi traju, opozicija ćuti.
Ili pojedinci, pak, podržavaju zakone kojima je cilj ućutkati i ono malo
kritičkog mišljenja koje je ostalo u Republici Srpskoj?
I, zaista, ima li više uopšte opozicije u Republici Srpskoj?
Pitaju se to posljednjih mjeseci mnogi analitičari, ali i građani,
a juče se tim povodom oglasio i šef
Kluba poslanika PDP u Narodnoj skupštini Srpske, Igor Crnadak, objavivši pet stvari koje opozicija treba
da uradi ako joj je stalo do naroda i Republike Srpske. Prva je da se odmah
prekinu svi međusobni napadi i podmetanja, a navedena je i neophodnost hitnog
sastanka i svakodnevnih protesta.
Crnatkova objava u
startu nije dobila zeleno svjetlo od lidera pokreta „Za pravdu i red“ Nebojše Vukanovića,
koji je postavio svoje uslove, a prije svega
preispitivanje rada gradonačelnika Draška Stanivukovića.
Crnatkov poziv za
ujedinjenjem opozcije za BUKU je prokomentarisala politička analitičarka Tanja
Topić. On nam, kaže Topić, pokazuje nam da se u nekim dijelovima više ne može
govoriti o »šumu u komunikaciji« među pojedinim opozicionim strankama i pojedincima
iz redova opozicije, već je riječ o »šumovima u vrijednosnim orijentacijama«. A
kada se sukobe odnosi prema vrijednostima, dodaje, teško je povjerovati da je
ujedinjenje opozicije moguće.
Zapravo, smatra Topić, možemo govoriti o
sistemskim greškama u postavkama ovog društva.
“Naravno da je ovom
društvu potrebna ujedinjena, snažna i konsolidovana opozicija, ali je ona nakon
izbora, što međusobnim prozivkama, napadima, uvredama, performansima pojedinaca,
što pod dirigentskom palicom i spinom iz redova vladajućih, od sebe u javnosti
napravila slučaj i postala jednim od gorućih problema u društvu na pojavnoj
razini. Naravno da u ovom trenutku ovom društvu treba ujedinjena opozicija kao
kritički korektiv vlasti. Ali šta ćemo kada se pojedine perjanice opozicije
hvale da su restriktivni zakoni prema kojima bi trebalo sugrađane nazvati
stranim agentima dobri i zapravo plod njihove kreativnosti, onda nam to
svjedoči o dosta sličnom mentalnom i politički retrogradnom stanju svijesti”,
ističe Topić za BUKU ujedno podsjećajući i na reagovanje članica Glavnog odbora SDS, Aleksandre Pandurević koja je Crnatka
upozorila da “ne mlati” njihovom strankom i zatražila da se ostatku
opozicije zabrani da govori u ime Srpske demokratske stranke.
Drugi problem u Crnatkovom pozivu za okupljanjem jeste to što okuplja
građane i poziva ih da protestuju zbog akciza. “Mislim da je buntovništvo
građana ovdje zamrlo i na priči o akcizama, i na izbornoj krađi, i na obmani
opozicije da će protestovati svakodnevno, i kada su nas liječili industrijskim
umjesto medicinskog kiseonika, i na poskupljenju struje. Kad te stvari građane
Republike Srpske nisu niti jednom dotakle, ne vidim da bi ih sada dotakla priča
o stavljanju flastera na usta. Iako, istina, tu priču forsiraju samo ‘spodobe’,
a znamo da je dominantan narativ u ovom društvo ‘spodobe dobile što su
zaslužile’”, jasna je Topić.
Dejan Lučka, direktor
Banjalučkog centra za ljudska prava, ističe za BUKU da je evidentno da u
opoziciji, pored previše disonantnih tonova i previše neslaganja, problem i što opozicija generalno nije odredila kurs
kojim želi da krene, pa se čini da tu postoje tri ili četiri puta kojima bi
svako želio poći, ali ni jedan od njih ne vodi ka nekoj jačoj slozi.
Mada Lučka, u ovakvoj konstelaciji političkih
odnosa, ne isključuje ni zajedničko djelovanje opozicije, ipak je uvjeren da je ono vrlo malo
vjerovatno: “Ono što je možda najbitnije u svemu jeste da se ne vidi na kojim bi
to zajedničkim osnovama opozicija mogla da se okupi, a glavni motiv oko koga bi
okupljanje trebalo da se desi jeste kritička borba protiv vlasti. Ipak, pitanje je da li
se zbog svih partikularnih interesa u okviru opozicije to može desiti, a
ukoliko bi se i desilo, koliko bi uopšte trajalo i koliko bi moglo dati
konkretnih plodova, pogotovo ovoliko dugo prije narednih izbora. Međutim, borba
protiv najavljenih zakona, koji su zaista represivnog karaktera, možda bi mogla
biti nit koja će povezati opoziciju, ali iskreno mislim da to nije dugoročno
održivo, ukoliko se ne nađu neke druge zajedničke tačke koje bi povezale cjelokupnu
opozicionu priču”.
Politički analitičar Velizar Antić za BUKU kaže da su u posljednje vrijeme pale zaista teške riječi
između Nebojše Vukanovića i Draška Stanivukovića, te da mu je nezamislivo da u
nekom skorijem periodu njih dvojicu vidi na nekoj zajedničkoj tribini
opozicije.
Ipak, zbog izbornog sistema kakav imamo, smatra da ima prostora da
opozicione partije imaju neku vrstu zajedničkog nastupa na sljedećim izborima: “Razlog
za to je vrlo prost, a leži u činjenici da imamo takav izborni sistem gde se
pobednik za Predsednika RS i člana predsedništva iz RS bira u prvom krugu. To
po definiciji vodi formiranju dva kandidata koji imaju najviše šansi za uspeh.
Da imamo dvokružni sistem, vrlo verovatno bi i u opoziciji, ali i kod vladajuće
koalicije, imali veći broj kandidata u prvom krugu izbora”.