Centar za životnu sredinu iz Banjaluke prošle je sedmice podnio tužbe protiv Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS zbog odobravanja Studija uticaja na životnu sredinu malih hidroelektrana u Nacionalnom parku Sutjeska.
Ukupno pet hidroelektrana je planirano na rijekama Sutjeska i Hrčavka, koje su biseri, ne samo u okviru Nacionalnog parka, nego na međunarodnom nivou. Iz Centra poručuju da su tužbu podnijeli oni, ali da je u čitav proces uključeno nekoliko desetina domaćih i međunarodnih nevladinih ekoloških organizacija i veliki broj naučnika iz prirodniih oblasti, koji stručnim mišljenjima daju doprinos ovoj borbi.
Nacionalni park Sutjeska
Ističu da se informacija o planovima za izgradnju hidroelektrana u Nacionalnom parku Sutjeska širi veoma brzo, te dolazi do najviših evropskih i svjetskih institucija, kao i do sekretarijata konvencija o zaštiti prirode. Reakcije koje su oni do sada primili pokazuju razočarenje, ali i planove za reagovanje od strane međunarodnih ekologa i organizacija za zaštitu životne sredine.
Podsjetimo da je Vlada Republike Srpske u februaru 2012. godine donijela Odluku kojom se daje saglasnost za izgradnju malih hidroelektrana na području Nacionalnog parka Sutjeska, a ekolozi do danas pokušavaju da ukažu na sve posljedice realizacije ovog plana.
Nataša Crnković iz Centra za životnu sredinu ističe da se bitka za Sutjesku nastavlja, te po pitanju hidroelektrana u Nacionalnom parku Sutjeska neće pristajati na kompromise i sve naredne korake usmjeravaće ka informisanju javnosti o ovom probemu.
“Pravna borba je neophodna, pošto se pokazalo da se savjeti i mišljenja nas i relevantnih stručnjaka ignorišu. Nadležni nisu voljni da u ovom slučaju gledaju dalje od energetskog iskorištavanja tog područja, a mi tvrdimo da je ono previše važno i ranjivo, da bismo dozvolili gradnju hidroelektrana. Stoga, sud će donijeti odluku o tome na čijoj strani su argumenti i zakoni”, rekla je Crnkovićeva.
Zelengora
Iz Centra zahtjevaju odbacivanje rješenja kojima su odobrene Studije uticaja, te ponavljanje procedure tek kada bude donesen Prostorni plan područja posebne namjene Nacionalnog parka Sutjeska, u kome će biti jasno definisane zone zaštite. Napominju da sam proces odobravanja ovih studija nije vođen na transparentan način, na šta imaju zamjerke, posebno imajući u vidu da je nadležno ministarstvo itekako svjesno zainteresovanosti šire javnosti za ovu tematiku.
GLOBALNA VRIJEDNOST OVOG PODRUČJA
Crnkovićeva kaže da ukoliko kanjoni rijeka Hrčavka i Sutjeska budu, kako nevladine organizacije i stručna javnost predlažu, u prvoj zoni zaštite, planovi za hidroelektrane moraće biti obustavljeni.
“Kanjone i klisure Sutjeske i Hrčavke karakteriše visok geomorfološki, ekosistemski i specijski diverzitet, pa mnogi smatraju da ova staništa imaju globalnu vrijednost, a na nivou Bosne i Hercegovine su jedan od najbogatijih i najosjetljivijih tipova ekosistema. Upravo u takvim refugijumima su razvojni centri flore, faune i vegetacije. Direktan uticaj hidroelektrana bi bio na populacije divokoza, svih vrsta riba, velikog broja beskičmenjaka, kao što su vilin konjici, ptica koje se gnijezde i hrane u kanjonima, medvjeda i mnogih drugih životinja, te populacija ogromnog broja endemskih i rijetkih vrsta biljaka”, objasnila je Nataša Crnković za portal BUKA.
Rijeka Sutjeska
Naša sagovornica ističe da Centar za životnu sredinu najviše zamjera resornom ministarstvu to što je odluku o saglasnost za izgradnju malih hidroelektrana donijelo prije usvajanja Prostornog plana područja posebne namjene, te ignorisanje mišljenja stručne javnosti po pitanju uticaja hidroelektrana na floru i faunu kanjona rijeka Sutjeska i Hrčavka.
“Uprkos naučnim podacima o visokoj stopi endemizma, izuzetnoj vrijednosti geo i biodiverziteta kanjonskih ekosistema, trenutnoj i potencijalnoj mogućnosti iskorištavanja tih kanjona u svrhe turizma, nadležni rijeke Sutjeska i Hrčavka i dalje vide samo kao hidropotencijal za stvaranje manje od 15 MW električne energije”, kaže Crnkovićeva.
NAJVEĆI NACIONALNI PARK U BIH
Nacionalni park „Sutjeska“ je najstariji i najveći nacionalni park u BiH koji se od svog osnivanja, 1962. godine bavi turizmom. „Sutjeska“ je po svojim prirodnim vrijednostima i ljepotama biser RS i BiH. Ovaj Nacionalni park obuhvata prostrano planinsko područje na tromeđi Bosne, Hercegovine i Crne Gore, oivičeno rijekama Pivom, Drinom, izvorišnim tokom Neretve, te planinskim masivima Bioča, Vučeva, Maglića, Volujaka, Lebršnika i Zelengore.
Površina parka iznosi 17.250 ha, od čega je preko 66 odsto pokriveno šumama, a ostatak čine livade, pašnjaci i goleti iznad gornje granice šuma. Pored toga, Nacionalni park “Sutjeska” upravlja lovištem “Zelengora, koje zahvata površinu od oko 53.240ha.
Ovaj park je dom je jednoj od dvije preostale prašume u Evropi, zvanoj Perućica. Stabla bukve, visoka i preko 60 metara, kao i endemski crni borovi rastu na liticama koje štite ovu drevnu i zaista posebnu šumu. Vodopad Skakavac se može vidjeti sa vidikovca, a o ovaj 75-metarski vodopad je sakriven masivnom zelenom šumom koja prekriva dolinu.
Spomenik u Nacionalnom parku
Rijeka Sutjeska uklesala je prelijepu dolinu u središtu parka i odvaja planinu Zelengoru od planina Maglić i Volujak. Najviši vrh Bosne i Hercegovine, Maglić 2,386 m, nalazi se u parku, na granici sa Crnom Gorom.
Sva ova prirodna ljepota ubrzo može biti narušena zbog planirane izgradnje hidroelektrana, a bitka između prirodnih bisera i planirane ekonomnske dobiti u ovom slučaju je duga i teška. Mi se možemo samo nadati da generacije koje dolaze neće tražiti od nas odgovor zašto nismo dovoljno jako čuvali ono što nam je priroda bezrezervno dala.