Uvek sam mislio da su moji roditelji čudni, ali to valjda misli svako dete. Ipak, kada su mi kao klincu pokazali film bez tona, sa malim crnim čovekom nalik Hitleru koji se u svakom drugom kadru saplete, i očekivali da se ja svemu tome smejem, znao sam da nešto nije u redu sa njima. Jednostavno meni to nije bilo smešno. (Decenijama kasnije Adam Sandler i drugari zarađivaće milione na istu foru, samo sa manjom upotrebom moždanih vijuga.)
Međutim, nedavno sam pročitao jednu neobičnu izjavu jednog od tih neobičnih, a ipak slavnih komičara. “Plašim se dece, njih ne mogu da nasmejem”, izjavio je svojevremeno Charlie Chaplin. Odmah mi je bilo lakše jer nisam jedino dete kome on nije bio smešan. To me je nateralo da ponovo istražim period nemog filma. Srećom, filmski kritičar Philip French napravio je listu deset najboljih glumaca nemog filma, koja je objavljena 6. novembra u britanskom nedeljniku “The Observer”. Dakle, ako već niste, evo prilike da otkrijete velikane holivudske tišine, ili da nam preopručite vaše favorite. Frenchova lista izgleda ovako:
Greta Garbo (1905-1990)
Jedan od najkomentarisanijih filmova na ovogodišnjem festival u Kanu bio je „The Artist“ Michaela Hazanaviciusa, sačinjen od monohromatskih holivudskih filmova dvadesetih godina prošlog veka. “The Artist” je inspirisan životom dvoje ljubavnika, Johna Gilberta, čija se zvezda gasila dolaskom zvučnog filma, i Grete Garbo koja je postala još slavnija od kada je njen prvi zvučni film najavljen sloganom: “Greta priča!” Garbo je snimila samo jedan film u rodnoj Švedskoj, drugi njen film nastao je u Nemačkoj, a onda je spakovala kofere i osvojila Holivud. Kamera ju je obožavala, pa je tako za samo pet godina snimila deset nemih filmova, od kojih je najuspešniji bio “Flesh and the Devil” iz 1926. godine.
Max Linder (1883-1925)
Francuski komičar ušetao je u bioskope 1905. godine, kreirajući prvi široko popularan komični lik, aristokratu Maksa, koji neprekidno juri bulevarom za ženskim suknjama. Bio je veoma obožavan od strane Chaplina koji mu je jednom prilikom dao svoju fotografiju sa potpisom “Maksu, profesoru, od njegovog učenika Charlesa Chaplina.” Teško ranjen u Prvom svetskom ratu, patio je od depresije na koju su se nadovezali profesionalni neuspesi u SAD. Ali, početkom dvadesetih uz Chaplinovu pomoć snimio je dva nezaboravna holivudska klasika “Seven Years Bad Luck” i “The Three Must-Get-Theres”. Izvršio je samoubistvo 1941. godine u Parizu.
Charlie Chaplin (1889-1977)
“Working class hero” iz Londona, Chaplin je prvo nastupao u muzičkim dvoranama. Uspeh preko noći desio se tek 1914. godine kada je kao inovativni reditelj-glumac počeo da gradi karijeru u Holivudu. Njegova nespretna pojava – crni šeširić, vrećaste pantalone, nekoliko brojeva veće cipele, brkovi i smešan hod – učinili su ga jednim od najslavnijih glumaca ikada, ali i jednim od najbogatijih. Nakon deset godina snimanja kratkih filmova, u svom studiju počeo je producirati dugometražna ostvarenja među kojima su najveći uspeh postigli “The Kid”, “The Gold Rush” i “City Lights”. Bio je jedini filmadžija koji je mogao bez problema da ignoriše dolazak zvučnog filma, kompleksni genije, jedan od najvećih umetnika svih vremena.
Harold Lloyd (1893-1971)
Sin kalifornijskog menadžera, Lloyd je u svet filma ušao kao tinejdžer u tada čestim fabrikama zabave (“fun factories”) koje su vodili Hal Roach i Mack Sennett. Već 1917. stvorio je nezaboravan filmski lik iz srednje klase, u odelu, sa kravatom i parom naočara kakvih se ni Harry Potter ne bi postideo. S obzirom na to da je producirao svoje filmove, ni zarada nije zaostala. U svom najboljem i najpoznatijem filmu, magičnom ostvarenju “Safety Last”, igra momka iz malog grada koji dolazi u Njujork , a vrhunac je dostigao snimajući najkomičniju i ujedno najzastrašujuću scenu u kojoj visi na jednom neboderu, držeći se samo za kazaljke velikog časovnika.
Douglas Fairbanks (1883-1939)
Na drugoj obali SAD, sin jevrejskog advokata, Fabrikans je u početku postigao uspeh izgradivši ideal američkog mladića na daskama Brodveja. Pri prelasku na veliko platno prvo se snašao u ulozi atletičara, potom u nizu rola bezbrižnih momaka, da bi se zadržao u avanturističkim filmovima koji su tada oduzimali dah, kao što su “The Mark of Zorro”, “Robin Hood”, “The Thief of Bagdad” i “The Black Pirate”. Njegova druga žena bila je njegova koleginica Mary Pickford, sa kojom se 1919. godine pridružio Chaplinu i DW Griffithu u osnivanju “Ujedinjenih umetnika”.
Rudolph Valentino (1895-1926)
Radeći kao plesač i žigolo, Valentino je prebegao iz Italije u Holivud. Nakon “specijalizacije” u ulogama zlikovaca, zvezdani sjaj dostigao je u ulozi argentinskog heroja u prvom ratnom spektaklu ikada, filmu “The Four Horsemen of the Apocalypse” iz 1921. godine. Uz ratne veštine i besprekorni tango koji do tada nije bio zastupljen na platnu, ovo je njegov najbolji film. Iako je danas postao česta meta ismevanja i parodiranja onoga što bi trebalo da bude glumac nemog filma, Valentino je izgradio uspešnu karijeru noseći na svojim leđima filmove kao što su “The Sheik”, “Blood and Sand” and “Monsieur Beaucaire”. Njegova iznenadna smrt u trideset prvoj godini izazvala je talas histerije kod obožavalaca kakav se retko pamti, kada su u pitanju glumci.
Lillian Gish (1896-1993)
Karijera Lillian Gish vezana je za DW Griffitha, pod čijim je nadzorom radial od 1912. do 1921. godine, snimajući “The Birth of a Nation”, “Intolerance”, “Way Down East” i druge klasike koji su joj doneli titulu jedne od najboljih glumica svih vremena. Donela je do tada retku otvorenost u svojoj glumi, kombinujući istovremeno ranjivost i hrabrost, što se najbolje vidi u remek delima švedskog reditelja Victora Sjöströma, “The Scarlet Letter” (1926) i “The Wind” (1928), psihološkoj napetoj drami u kojoj glumi ženu sa istoka koja se udaje za krutog farmera na divljem zapadu.
William S Hart (1864-1946)
Iako je rođen u Njujorku, Hart je odrastao putujući američkim zapadom sa ocem koji je bio vojno lice. Kada je nakon nekoliko godina provedenih na Brodveju ušetao u film kao četrdesetdevetogodišnjak, doneo je ozbiljnu, duboku interpretaciju zasnovanu na poznavanju života vojnika na zapadu, što je celom žanru dalo neuobičajenu realnost i moralnu snagu. Usavršio je ulogu “dobrog lošeg čoveka” koji traga za iskupljenjem, distignuvši vrhunac ulogama u filmovima “Hell’s Hinges” (1916) i “The Toll Gate” (1920). Karijeru je prekinuo 1925., nakon uspešnog epa “Tumbleweeds”. Njegovo tradiciju kasnije su nastavili Cooper, Fonda i Scott.
Buster Keaton (1895-1966)
Na sceni od svoje treće godine, Josephu Franku Keatonu poznati nadimak Buster dao je čuveni Houdini. Bio je najmlađi, kinematografski najinventivniji i Holivudu najdraži deo čuvene “komičarske trojke nemog filma”, koju su uz njega činili i Chaplin i Lloyd. Ujedno, bio je i jedini od njih trojice koji je iskusio siromaštvo nakon slavnih dana, iako su njegovi filmovi ponovo “otkriveni” tokom šezdesetih godina dvadesetog veka. Njegov kameni izraz lica odslikavao je svakodnevnog čoveka, Sizifa koji ponekad uspeva da prebaci kamen preko vrha. Klasici u kojima je ostavio traga kao što su “The Play House” (1921), “Sherlock Jr” (1924) i “The General” (1926) do danas su ostali neprevaziđeni.
Louise Brooks (1906-1985)
Devojka iz malog grada, u ovom slučaju iz Kanzasa, Brooks je došla u Holivud preko Brodveja, i omdah je dobila niz uloga u komedijama o mladim devojkama, namenjenim mladim devojkama. Sve se to menja kada 1928. godine prihvata ulogu odbegle devojke prerušene u muškarca, u filmu “Beggars of Life” Williama Wellmana. Ipak, njena reputacija počiva na dva nemačka filma, “Pandora’s Box” i “Diary of a Lost Girl”, koja su prikazivala korumpiranu Vajmarsku republiku. Njena tamna kosa, savršen ten, beskrajno izražajno lice i graciozni pokreti stvorili su od nje često kompiranu modnu ikonu. Po povratku u Ameriku povukla se iz javnosti i napisala memoare.