Banjaluka – Broj nezaposlenih u BiH koji su registrovani u januaru ove godine je 488.496, a stopa nezaposlenosti prelazi 40 procenata. U FBiH u mjesecu januaru evidentirano je preko 340.000 nezaposlenih, a u RS taj broj prelazi 137.000.
Među nezaposlenima, najviše je kvalifikovanih radnika, preko 6.000, zatim tehničara srednje stručne spreme i to 5.350, 
potom slijede nekvalifikovani radnici, kojih je evidentirano oko tri i po hiljade, dok je fakultetski obrazovanih lica, zaključno sa decembrom 2009. godine, u Zavodu za zapošljavanje Republike Srpske evidentirano 1.335. Nijedno lice sa višom stručnom spremom, koje je kvalifikovano za određenu užu oblast, 6/2 stepena obrazovanja, nije evidentirano u Zavodu. Isti je slučaj sa doktorima nauka, dok osam magistara traži zaposlenje.
Među nezaposlenima sa diplomom VSS je i Danijela Simeunčević, Prnjavorčanka sa prebivalištem u Novom Sadu, koja trenutno sprema i odbranu magistarskog rada. Kaže da posao u struci traži već više od dvije godine. Pola godine radila je na crno kao turistički vodič u novosadskoj agenciji “Bojan turs” kako bi sebi obezbijedila kakav-takav finasijski priliv.
“Za to vrijeme imala sam jedan slobodan dan, a radila sam u smjenama preko osam sati. Honorar od 15.000 dinara, odnosno oko 350 KM, jedva pokriva troškove ishrane. Kasnije sam konkurisala u agenciji “Allora caccia”, u kojoj su mi prije tri mjeseca obećali posao za koji će me prijaviti u Nacionalnu službu za zapošljavanje u Novom Sadu, a u tu svrhu su mi uzeli radnu knjižicu, koju mi do danas nisu vratili”, žali se ona.
Ni tu njene muke nisu prestale. U mjestu rođenja imala je problema sa evidentiranjem zbog zastarjelog šifarnika prema kojem njeno zanimanje nisu mogli klasifikovati.
“Završila sam novosadski Prirodno-matematički fakultet na Departmanu za geografiju, turizam i hotelijerstvo. Imam zvanje menadžera u lovnom turizmu, a zbog šifarnika koji je star preko 20 godina, službenica nije znala gdje da me klasifikuje. Na kraju me je upisala kao profesora geografije, što ja po profesiji nisam”, otkrila nam je Simeunčevićeva.
Za poslom u struci je tragala preko konkursa, tako da se poslodavcima javljala desetak puta. Sve što je dobila je odgovor da će joj se javiti.
U sličnoj situaciji je i Tijana Šušnica, akademska slikarka, koja sada pohađa postdiplomske studije, a posao traži više od dvije godine.
“Imam 31 godinu, a nemam dana radnog staža, ali imam iskustvo koje sam stekla volontirajući u nevladinom sektoru. Prijavljivala sam se na konkurse u obrazovnim i kulturnim ustanovama, ali nisam uspjela da se zaposlim. Iz Zavoda za zapošljavanje nikada nisam dobila poziv za posao, a jedino čemu služi ova institucija je ostvarivanje prava na zdravstveno osiguranje”, kaže ona, dodajući da su diplomci sa Akademije umjetnosti u teškom položaju jer status slobodnog umjetnika kod nas ne postoji, pa se i tako onemogućava ostvarivanje prava na rad.
Nezaposlenošću u RS najviše je pogođeno stanovništvo od 45 do 50 godina, kojih je prema evidenciji Zavoda za zapošljavanje RS 2.370. Slijede oni koji su zagazili u šestu deceniju života i koji će, ako se uzme u obzir crna statistika i ekonomske prognoze, penziju dočekati tražeći zaposlenje, a kojih je na evidenciji Zavoda 2.300. U BiH je u novembru registrovano 506.460 nezaposlenih, što je 0,5 odsto više u odnosu na oktobar, podaci su Agencije za statistiku BiH, a prenosi SRNA. Treću poziciju po broju nezaposlenih, prema službenim podacima, zauzimaju nezaposleni od 40 do 45 godina, kojih je evidentirano preko 2.200. Tražioci posla od 35 do 40 godina nalaze se na četvrtom mjestu, a njihov broj prelazi 2.000. Približno isti broj je i ljudi koji traže posao u dobi od 30 do 35 godina.
Zbog nemogućnosti da preko Zavoda za zapošljavanje pronađu posao, sve su popularniji alternativni vidovi uspostavljanja komunikacije poslodavaca i potencijalnih radnika, kao što su agencije koje posreduju pri zapošljavanju. Takođe, pod uticajem razvoja tehnike i tehnologije, povećava se broj onih koji internet koriste kao sredstvo za traženje posla. U tome prednjače mladi korisnici internet komunikacija. Jedna od agencija koje se bave posredovanjem pri zapošljavanju u našoj zemlji je i internet portal Posao.ba. Procjenjuje se da je putem ovog portala posao našlo oko 9.000 radnika, a najtraženija zanimanja su komercijalista i administrativni radnik. Na ovaj portal tokom prethodne godine pristiglo je oko 19 hiljada biografija, što je povećanje za 23 odsto u odnosu na pretprošlu godinu. Poslodavci su prema podacima ovog portala u više od polovine slučajeva pri otvaranju konkursa zahtijevali VSS. Kandidati sa završenom srednjom školom traženi su u nešto više od 25 odsto oglasa, a potražnja na tržištu rada za radnicima sa nižom stručnom spremom iznosila je za nijansu više od osam odsto. Slične podatke dobili smo iz Agencije “Spektar”, gdje se najviše prijavljuju lica ekonomske struke, koja su zainteresovana za poslove prodaje, administracije, knjigovodstva i računovodstva, a paralelno sa tim i potražnja za ovim kategorijama je najveća. U ovoj agenciji rekli su nam da vlada deficit u kategoriji zanatskih radnika, jer postoji potražnja za ovim kandidatima, ali se na oglase ne javljaju kvalifikovani radnici.
U proizvodnji pad zaposlenosti
U Zavodu za statistiku RS raspolažu podacima da je broj zaposlenih u industriji ovog entiteta opao za pet i po odsto u odnosu na 2008. godinu, dok je broj zaposlenih u prerađivačkoj industriji manji za 6,4 odsto, a u vađenju ruda i kamena za četiri odsto u poređenju sa istim periodom. Takođe, za posmatrani period zabilježeno je povećanje za 0,2 odsto u proizvodnji i snabdijevanju električnom energijom, gasom i vodom.