Sve zemlje bivše Jugoslavije pate od iseljavanja stanovništva, i to zbog lošeg životnog standarda koji bukvalno tjera ljude sa Balkana. Uporedili smo za koliko to para rade građani u BiH, Srbiji, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Sjevernoj Makedoniji i koliki su im mjesečni troškovi.
Bazirali smo se na podacima iz jula ove godine, jer su to bile „najsvježije“ statističke informacije za neke od zemalja.
Makedonija
Najnižu platu u regionu imaju zaposleni u Sjevernoj Makedoniji, koji u prosjeku zarađuju 590 evra mjesečno, podaci su to Državnog zavoda za statistiku. Jednom takvom platom može da se isfinansira 75 odsto sindikalne potrošačke korpe, koja za četvoročlanu porodicu u ovoj zemlji iznosi 791 evro.
Inače plate u prerađivačkoj industriji u ovoj zemlji manje su od prosjeka i iznose 518 evra, u trgovini su 558 evra, u građevini 594 evra, dok su u finansijskoj djelatnosti 832 evra.
BiH
Nešto višu prosječnu platu imaju radnici u BiH- 645 evra, ali i daleko skuplju potrošačku korpu.
Sindikalna potrošačka korpa u Republici Srpskoj u julu bila je čak 1.263 evra, dok je prosječna plata skoro duplo manja- 651 evro. Porodice u Srpskoj znači bez dvije plate ne mogu zadovoljiti minimum potreba za život jer samo za hranu mjesečno treba obezbijediti 572 evra.
Mjesečni troškovi u Federaciji BiH, po podacima Saveza samostalnih sindikata BiH, još su i veći, pa potrošačka korpa u ovom entitetu iznosi 1.440 evra, dok je prosječna plata 640,5 evra. Pokrivenost sindikalne potrošačke korpe prosečnom platom je 45,17 odsto.
Inače, najnižu platu na nivou BiH po zvaničnoj statstici primaju ugostitelji 416 evra, potom građevinci 485 evra, te radnici u trgovini 503 evra, a najviše dobijaju zaposleni u finansijskoj djelatnosti – 951 evro.
Srbija
Na trećem mjestu po visini prosječne plate u regionu nalazi se Srbija. Radnici ovdje u prosjeku zarađuju 714 evra mjesečno. Prosječna potrošačka korpa, koju računa Ministarstvo unutrašnje i spoljne trgovine Srbije, iznosi 852 evra, ali se ona za razliku od drugih zemalja odnosi na tročlanu porodicu. Na hranu su, po njima, familije mjesečno trošile 353 evra.
Ipak kako bismo mogli uporediti troškove prosječne četvoročlane porodice u Srbiji sa drugim zemljama, napravićemo grubu računicu.
Pod pretpostavkom da i odraslima i djeci mjesečno treba isto novca, potrošačka korpa za četiri člana u Srbiji trebala bi iznositi barem 1.136 evra.
– Posmatrano po gradovima, u julu 2023. kupovnu moć iznad proseka Republike Srbije imali su Beograd i Novi Sad – navodi se, između ostalog, u izvještaju resornog ministarstva.
Sa druge strane, na jugu zemlje, na primjer u Leskovcu, plata iznosi 543 evra, 170 evra manje od republičkog prosjeka.
U Srbiji najviše zarađuju programeri preko 3.000 evra, potom radnici u finansijskim djelatnostima 1.598 evra, u prerađivačkoj industriji plate su 856 evra, u građevini 852 evra, a u trgovinama 825 evra.
Crna Gora
Crnogorci su u julu u prosjeku zarađivali 797 evra. Najveće zarade i u ovoj zemlji ostvaruju radnici u finansijskim djelatnostima- 1.267 evra, a najmanje u prerađivačkoj industriji- 631 evro. U građevini radnici mogu zaraditi 755 evra.
U Crnoj Gori oračunava se vrijednost minimalne potrošačke korpe, koja je za jul iznosila je 824,2 evra, od čega su za hranu porodice trošile 390 evra, podaci su Uprave za statistiku Monstat.
Hrvatska
Hrvatska ima ubjedljivo najviše prosječne plate u regionu- 1.141 evro, ali očigledno ni to nije dovoljno da ljude ubijedi u ostanak.
– Najviša prosječna mjesečna isplaćena neto plaća po zaposlenome u pravnim osobama za srpanj 2023. isplaćena je u djelatnosti zračni prijevoz, u iznosu od 1.949 eura, a najniža je isplaćena u djelatnosti proizvodnja odjeće, u iznosu od 752 eura- podaci su Državnog zavoda za statistiku.
U Zagrebu prosječna plata je veća i iznosi 1.309 evra.
Kolika je mjesečna potrošnja domaćinstva, u Hrvatskoj trenutno nema zvaničnih podataka jer se takve ankete rade periodično. Prema informacijama nezavisnih sindikata, potrošačka korpa za tročlanu porodicu još u 2022. godini iznosila je 1.390 evra.
Ako i ovjde primjenimo grubu računicu o potrošnji četvrtog člana, te uračunamo godišnju inflaciju od 7,4 odsto, dolazimo do procjene o mjesečnim troškovima života četvoročlane familije u Hrvatskoj u ovo godini od 1.990 evra.
Porodice u Hrvatskoj za hranu izdvajaju manje od 30 odsto ukupnih mjesečnih troškova, za razliku od ostalih zemlja bivše Jugoslavije u kojima hrana čini preko 40 osto potrošačke korpe.
Zbog većih plata, mnogi građani iz ovih pet zemalja svoju sreću potražili su u inostranstvu. Samo u Njemačkoj, procjenjuje se, živi više od milion ljudi iz bivše Jugoslavije, dok ih je u Austriji više od 500.000.