Legenda kaže da je rijeka Una dobila ime još od starih
Rimljana, koji su, po prvi put ugledavši njenu smaragdnozelenu ljepotu uzviknuli
“UNA”, što na latinskom jeziku znači jedna. Ali Una nije jedinstvena samo po
svojoj ljepoti. U slivu rijeke Une, u podzemnim vodama Grmeča, živi čovječija
ribica. Na obalama Une raste oko 170 vrsta ljekovitih trava, a jedna rijetka
biljka dobila je naziv po rijeci Uni,
Campanila Unensis – unska zvončica. U ovoj rijeci živi 28 vrsta riba od kojih
najveće, mladice, mogu biti teške preko 30 kilograma. Takođe, u pjeskovitim unskim naplavama, mogu se
vidjeti mali rakovi, što je siguran znak čiste vode. Njeni slapovi, kanali,
brzaci i otočići predstavljaju spektakularan prizor, koji od davnina privlači ljubitelje
prirode, ribolovce, sportiste, kao i umjetnike, koji na Unu dolaze po
inspiraciju.
Svjesne turističkog potencijala rijeke Une, i potrebe za jačanjem
turističke ponude na ovom području, opštine pounjskog kraja šansu su vidjele u
međuopštinskoj saradnji i mogućnostima koje se nude za finansiranje turističkih
projekata iz IPA sredstava.
Saradnjom između bosanskohercegovačkih i hrvatskih opštinaKozarska Dubica, Hrvatska Dubica, Kostajnica i Hrvatska Kostajnica, te
turističkih organizacija ovih opština, 2012. godine realizovan je projekat Una:
jedinstveni resurs za održivi razvoj. Projekat je finansiran iz IPA sredstava,
a cilj je bio da se turizam ovog kraja učini konkurentnijim stvaranjem
zajedničke turističke ponude, poštujući pri tom prirodnu baštinu i principe
održivog razvoja.
Tada su izgrađene tri ribarske kuće u Kozarskoj Dubici,
obnovljena je ribarska kuća u Hrvatskoj Kostajnici, očišćene su obale rijeke
Une, izgrađeni prilazni putevi i takmičarske staze, izgrađen je pješački most
na rijeci Strigova i postavljeni znakovi o turističkoj ponudi. Pored toga 12 seoskih domaćinstava dobilo je obuku za
smještaj turista, a obučeno je i angažovano i 8 turističkih vodiča i 4
ribočuvara.
Kako bi podigli svijest o odgovornom turizmu, održana je
serija radionica i prezentacija od strane novoobučenih turističkih vodiča, u
saradnji sa turističkim organizacijama i ribolovačkim udruženjima. Usvojena je
zajednička platforma za održivi razvoj odgovornog turizma i kodeks ponašanja.
Takođe je dizajnirana web stranica, odštampan promotivni materijal i urađen
promotivni video klip.
“Projekat je dao
dobru osnovu za razvoj turizma, a nakon njegove realizacije ostalo je da se
dalje radi na jačanju turističke ponude u ovim pograničnim opštinama uz pomoć
ministarstva turizma, turističkih organizacija i drugih aktera koji se bave
razvojem turizma”, kažu iz ureda načelnika Kozarske Dubice.
Nakon ovog projekta, u Kozarskoj Dubici je uslijedio projekat
“Turističke pješačke rute”. Projekat je finansijski podržala opština
Kozarska Dubica, a cilj je bio da se registrovana seoska domaćinstva, koja su
učestvovala u prethodnom projektu „Una – jedinstveni resurs za održivi razvoj“,
uključe u turističku ponudu opštine Kozarska Dubica. Zadatak je bio da se
osmisle turističke pješačke rute u ruralnim dijelovima opštine Kozarska Dubica,
kao poseban turistički proizvod koji se može ponuditi turistima, s obzirom na
to da u razvijenim zemljama pješačenje u prirodi postaje najtraženiji oblik
aktivnog turizma.
Rezultat su pješačke rute duge 13 i 14 kilometara, koje
povezuju domaćinstva porodice Savić, Banjac, Krnjajić i Kotur, te nekoliko
turistički značajnih lokaliteta na području opštine Kozarska Dubica.
“Integrisanjem seoskih domaćinstava na različitim lokacijama
u okviru pješačke rute, posjetiocima je omogućeno da steknu predstavu o
prirodnim potencijalima opštine, gastronomskom bogatstvu domaće kuhinje i
kulturno-istorijskom nasljeđu opštine”, kaže Emir Kočan iz ureda načelnika
Kozarske Dubice.
Među ostalim turističkim kapacitetima Kozarske Dubice,
turistima se nudi seoski, banjski i vjerski turizam, prirodne ljepote, kulturne
i sportske manifestacije. Među turističkim atrakcijama su seosko domaćinstvo
porodice Banjac u sklopu kojeg se nalazi vinarija, zatim bolnica Mlječanica za
fizikalnu medicinu i rehabilitaciju, pravoslavni manastir Moštanica iz XVI
vijeka, planine Kozara i Prosara, rijeke Una i Sava, te mnogobrojne kulturne i
sportske manifestacije.
Aktivnostima započetim u sklopu projekta „Una: jedinstven
resurs za održivi razvoj“, postavljen je osnov za razvoj seoskog turizma,
gastro i ribolovnog turizma na području opštine Kozarska Dubica, kaže Emir Kočan.
“Sumiranjem te tri vrste turizma, te osmišljavanjem turističkog proizvoda,
stvoreni su uslovi za dolazak prvih turističkih grupa na područje opštine.
Određen broj seoskih domaćinstava, sertifikovanih kroz aktivnosti projekta,
nastavilo je uspješno da se bavi seoskim turizmom. Tradicija održavanja ribolovnih takmičenja je
nastavljena. Razvijena je mreža razmjene dobre prakse i iskustva ribolovačkih
društava BiH i Republike Hrvatske. Zabilježen je i povećan broj stranih posjetilaca,
što svakako pridonosi razvoju tuizma, a samim tim i privrede opštine Kozarska
Dubica.”
Što se tiče saradnje između bosansko-hercegovačkih i
hrvatskih opština, Kočan kaže da je saradnja bila veoma dobra, ali da bi je
trebalo još više intenzivirati kako bi se iskoristile mogućnosti koje se pružaju
putem EU fondova .
Direktorica Turističkog ureda Hrvatske Kostajnice Mirjana
Lahovsky-Žličarić kaže da je upravo uspostavljanje međuopštinske saradnje dvije
susjedne države bio jedan od najvažnijih rezultata spomenutog projekta. “Kao
partneri na projektu, upoznali smo se i povezali kao jedni od nositelja razvoja
turizma područja uz rijeku Unu. Stvorili smo bazu kontakata za daljnju
suradnju, napravili lijepe ribarske kuće,
odnosno stvorili temelj za razvoj ribolovnog turizma na ovom području”, Po
završetku projekta, dodaje ona, saradnja je nastavljena, pa čak i proširen
novim partnerima sa područja Opštine
Dvor i Opštine Novi Grad.
“Rijeka Una neiscrpan je, ali nažalost nedovoljno iskorišten
turistički potencijal pounjskog kraja, te su brojne mogućnosti za zajedničke
projekte”, kaže Lahovsky-Žličarić. Dodaje da je potrebno stvoriti mogućnosti za
razvoj kanuinga, kajakinga i drugih sportova, očistiti i urediti obalu,
prilaze, te napraviti odmorišta uz Unu.
Veliki problem, kaže, predstavlja im nedostatak finansijskih sredstava,
naročito sa strane Republike Hrvatske, jer su i Grad Hrvatska Kostajnica, kao i
Opštine Dvor i Hrvatska Dubica manje razvijene u odnosu na susjedna mjesta sa bosanskohercegovačke
strane.
“Velika mogućnost za dobivanje sredstava temeljem prekogranične
suradnje svakako su EU fondovi, no
potrebno je imati određeni iznos sredstava za vlastito učešće. Sa Opštinom Novi
Grad aplicirali smo jedan projekt također vezan uz rijeku Unu , no još uvijek
se čeka rezultat”, kaže Lahovsky-Žličarić.
Iako je turistički potencijal velik, uređeni turistički
kapaciteti su neznatni, kaže ona. Na
području hrvatskog Pounja nema uređenih kupališta, malo je adekvatnih prilaza
rijeci Uni, a nema ni odgovarajućih uređenih objekata za sportske klubove. Žličarić navodi primjer Kajak kanu kluba iz
Hrvatske Kostajnice koji ima izuzetno uspješne kajakaše na nacionalnom i
evropskom nivou. “Zgrada kluba je smještena na prekrasnom mjestu uz samu Unu,
odličan potencijal za hostel, dvoranu za treninge i slično, no nema sredstava
za obnovu i opremu”, sa žaljenjem konstatuje.
“Ekološki gledano, rijeka Una je prekrasna sama po sebi, no njena obala, kao i
brojni otočići nastali na sedrenim barijerama, dosta su onečišćeni srušenim
stablima, smećem, otpadnim vodama koje dolaze u Unu i tako dalj. Trebaće
vremena da ljudi postanu svjesni važnosti očuvanja svoga okoliša, posebno vode,
pa tako i naše Une”, navodi Lahovsky-Žličarić.
Na području uz rijeku Unu, održava se nekoliko međunarodnih
događanja poput ribarskih natjecanja, jer je kroz projekat finansiran iz IPA
sredstava uspostavljena dobra saradnja između ribarskih udruga iz Kozarske
Dubice i Hrvatske Kostajnice.
Jedan od najpoznatijih događaja je Međunarodna Una regata.
Nekoliko godina regata se vozila tokom
sedam dana, u dužini od 142 kilometra, od
Kulen Vakufa do Hrvatske Kostajnice, međutim to je bilo dosta zamorno, pa se već
pet godina Međunarodna Una regata vozi od Blatne u BiH preko Dvora, Novog Grada do jedne i druge Kostajnice.
Prošle, 2016. godine regata je prvi put išla preko Kozarske
Dubice, s ciljem u Hrvatskoj Dubici.
“Ove godine planiramo održati Međunarodni biciklistički
unski marathon – Hrvatska Kostajnica, Dvor, Novi Grada, Kostajnica, Kozarska
Dubica, Donja Gradina, Jasenovac, Hrvatska Dubica, Hrvatska Kostajnica – a jedan jako zanimljiv projekt je turistički
vlak koji bi povezao Zagreb preko Hrvatske Kostajnice i dalje Unskom prugom sve
do Martinbroda”, priča direktorica Turističkog ureda Hrvatske Kostajnice.
Što se tiče ukupne ekonomske situacije u Hrvatskoj Kostajnici, Lahovsky-Žličarić kaže da su
krajem 90-tih u Hrvatskoj Kostajnici radile tri firme sa više od 2700
zaposlenih, ali sada je u funkciji samo
jedna tvornica, nekada nadaleko poznato Pounje , koje zapošljava samo stotinjak
radnika. “Obrt i trgovina su u tragovima, te je obzirom na bogate prirodne i
kulturne resurse jedini pravi potencijal cijeloga kraja ekološka poljoprivreda
i turizam. Uređenje prilaznih puteva prema kulturnoj baštini kraja, uređenje
biciklističkih staza, šetnica, osmišljavanje i uređenje sportsko-rekreacijskih
sadržaja, uvođenje obiteljsko poljoprivrednih gospodarstava u turističku
ponudu, ogromni su potencijali koje treba razvijati.”
Geslo jedne od proteklih Međunarodnih Una regata bilo je “Rijeka
Una nas spaja, ne razdvaja”. Opštine pounjskog kraja to su i dokazale radeći
zajedno na turističkim projektima. “Jako dobro surađujemo sa našim susjedima iz
Kostajnice, dugogodišnji su nam poslovni partneri kolege iz Novog Grada, a
odlična je suradnja i sa Kozarskom Dubicom. Imamo dobrih ideja, no za sve su
potrebna financijska sredstva”, kaže Lahovsky-Žličarić.