Političke stranke i partije su samo u 2014. godini naplatile iz budžeta različitih nivoa više od 18 miliona KM. Dio budžetskog “kolača” kojeg stranke “sve po zakonu” dodjeljuju sebi, sljeduje prema broj mandata u općinskim vijećima te na kantonalnom, entitetskom i državnom nivou.
Listu predvode SDA i SDP sa po oko 3 miliona KM naknade iz budžeta, potom SNSD sa 2 miliona, HDZ BiH i SBB sa oko 1,5 milion KM te SDS koji je naplatio oko 1,2 miliona KM. Značajna sredstva iz budžeta dobili su i Stranka za BiH (900 hiljada), Radom za boljitak (700 hiljada), DNS i PDP (600 hiljada) te HDZ 1990 (580 hiljada) KM.
Računajući ukupne prihode ( budžet, članarina, donacije ) u 2014. godini najviše su profitirali SDA i SDP, po 4,8 miliona KM dok je na trećem mjestu SNSD sa oko 2 miliona prihoda. Naravno, riječ je o prijavljenim prihodima i onome što su revizori Centralne izborne komisije mogli dokumentovati.
To strankama nije bilo dovoljno, pa su besplatno koristile općinske i opštinske poslovne prostore, primale donacije od firmi koje su dobijale poslove na tenderima institucija vlasti i javnih preduzeća, te izdavale poslovne prostore bez dokaza da su stvarni vlasnici istih !
SDA : Skriveni troškovi propagande
Uzaludni su bili zahtjevi Centralne izborne komisije, SDA nije dostavila specifikaciju usluga i medijskog zakupa po računu dobavljača „Mita group“, pa revizori nisu mogli izvršiti kontrolu troškova za propagandu ove stranke u izbornoj 2014 godini.
Podsjetimo, nedugo nakon oktobarskih izbora, u policijskoj akciji „Gibraltar“ vlasnik „Mita group“ Ejub Kučuk bio je hapšen. U istoj akciji uhapšeni su i članovi Uprave HT Mostar Stipe Prlić i Zoran Bakula, djelatnici marketinške agencije S.V.R.S.A Neven, Belma i Sanjin Kulenović, zamjenica generalnog direktora Pink BH Lajla Torlak, direktor Mreže Plus u likvidaciji Darko Aleksić i vlasnik agencije Fabrika Senad Zaimović. U obrazloženjima državnog tužilaštva navedeno je kako su osumnjičeni da su na osnovu krivotvorenih ili štetnih ugovora i faktura, izvlačili novac preko off shore kompanija u inostranstvu i stekli protivpravnu korist u iznosu većem od 5 miliona eura za navodni otkup TV prava i usluga, a koja najvećim dijelom nisu bila stvarno prometovana. Kučuk je naknadno, bez posebnog obrazloženja Tužilaštva BiH, potpuno “nestao” iz predmeta.
Ugovori za donacije
Revizija je utvrdila niz nepravilnosti u poslovnim knjigama SDA, poput onoga da nisu iskazane sve obaveze Centrale stranke po osnovu bruto plata, ugovora o djelu i ostalog u ukupnom iznosu od oko 444 hiljade KM.
SDA je prema revizorskom izvještaju dugovala 115 hiljada KM Službi za zajedničke poslove FBiH, dakle organu kojim upravlja Vlada FBiH, a koju pak u najvećem čine kadrovi ove stranke !
Istovremeno, ova je stranka, bez plaćanja naknade, koristila prostorije koje su u vlasništvu općina Bosanska Krupa, Gradačac, Srebrenica, Fojnica, Ilijaš, Jablanica, Hadžići, Novo Sarajevo i Foča-Ustikolina, što je po revizorima kršenje zakona.
Revizori su uočili i da među donatorima SDA ima firmi koje su u 2014 godini dobijale ugovore o javnim nabavkama i radovima sa institucijama vlasti. Paradoksalno, donatori su bila pa čak i udruženja koja se finansiraju iz budžeta (!?), poput Udruženja građana Klub patriotske lige koje je za SDA doniralo 4200 KM.
Tek nakon upozorenja revizora, SDA je ove godine izvršila povrat donacija ovom udruženju te firmama “Amko komerc”, “As d.o.o.”, “Doboj putevi”, “Junuzović-Kopex”, Bucomerc”, “Lepenica Company”, “Džekos d.o.o.” i “ Bosman.
Inače SDA je u 2014 godini, osim sredstava iz budžeta, najviše oprihodovala od donacija pojedinaca, približno 1,4 miliona KM, dok su pravni subjekti donirali 173 hiljade KM. Prihod od članarine bio je oko 86 hiljada, a od iznajmljivanja poslovnih prostora 40 hiljada KM.
SDP : Nelegalno raspolaganje poslovnim prostorima
Socijaldemokratska partija BiH je rekorder po prihodima od članarine, barem za 2014 godinu, nešto više od 700 hiljada KM. Donacije fizičkih lica iznosile su 168 hiljada KM, a pravnih oko 350 hiljada KM. No u još jednoj prihodovnoj stavci SDP je rekorder : od iznajmljivanja imovine u njihovom vlasništu zaradili su 642 hiljade KM. Ipak, revizori su konstatovali da nema dokaza da je SDP zaista i vlasnik sve te imovine, što je navedeno u izvještaju :
„Na osnovu obavljene revizije finansijskih izvještaja, utvrđeno je da je Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine izdavanjem imovine u Zenici, Varešu i Gračanici za koje nije dokazala da posjeduje pravo vlasništva u 2014. godini, ostvarila prihod u iznosu od 33.988 KM, čime je prekršila odredbe člana 8. stav (5) Zakona o finansiranju političkih stranka.“
Kao i njihov koalicioni partner iz 2014 godine, i SDP je dobijala donacije od firmi koje su obavljale javne nabavke i radove za institucije vlasti, a na spisku su “ Junuzović-Kopex”, “Plastex”, “Doboj-putevi”, “Conram” i “AS d.o.o.”
SDP je također besplatno koristila poslovne prostore u vlasništvu općina Bosanska Krupa, Gradačac, Ilijaš, Jablanica i Novo Sarajevo.
SBB – Sporne pozajmice od Avaza
I Savez za bolju budućnost BiH – Fahrudin Radončić je prema nalazima revizora kršio odredbe Zakona o finansiranju političkih stranaka.
Revizori su primjetili da je ova stranka tokom 2015. i 2016. godine vršila promjene u poslovnim knjigama za 2014. godinu te dva puta ispravljala završni račun i finansijski izvještaj kojeg je dostavljala Centralnoj izbornoj komisiji BiH.
Tako je SBB tek nakon preliminarnog revizorskog izvještaja dostavljenog februara 2016. godine, prijavio donacije iz 2014. vrijednosti od 50 hiljada KM.
Istovremeno je i korigovano dugovanje koje je ova stranka prema svojoj evidenciji imala prema firmi „Robot General Trading d.o.o. Sarajevo“ od oko 46 hiljada KM za marketinški materijal za izbore 2012 godine. Ovaj dug preuzeo je „Avaz roto press“.
Za revizore je posebno bilo sporno što SBB u finansijskom izvještaju nije dostavio podatke o datumu realizacije i vraćanja pozajmica od pravnih lica „Avaz d.o.o.“ u iznos od 380 hiljada KM, potom 515 hiljada KM od „Avaz roto press d.o.o“ te 10 hiljada od jednog fizičkog lica. Utvrđene su i obaveze prema Grafičko-izdavačkoj kući „OKO“ od približno 210 hiljada KM.
„Nakon što je u Preliminarnom revizijskom izvještaju izražena sumnja u namjeru izmirenja obaveza prema GIK OKO, stranka je 20.05.2016. godine dostavila dokaze o isplati dijela dugovanja u 2016. godini u iznosu od 37.801,92 KM“, navedeno je u revizorskom izvještaju.
Istodobno je SBB dostavio i dokaze o plaćenom dijelu obaveza po zajmovima od firmi „Avaz roto press“ i „Avaz d.o.o.“
U izbornoj 2014. godini SBB je prijavio 27 hiljada KM prihoda od članarine, 84 hiljade donacija fizičkih te 71 hiljadu KM od pravnih lica, dok je glavnina prihoda bila iz budžetskih sredstava, oko 1,5 miliona KM.
SDS – bez podataka o donatorima
Nakon SDA najveći prihod od donacija fizičkih lica tokom 2014 godine, imala je Srpska demokratska stranka, 476 hiljada KM. Pravna lica uplatila su 150 hiljada, dok je članarina donijela prihod od 320 hiljada KM. Revizoru su utvrdili kršenje Zakona upravo u načinu primitka donacija. SDS nije donatorima izdavala propisne potvrde o prijemu novca.
“Stranka je donatorima, pravnim i fizičkim licima, od kojih je primila priloge u iznosu od 693.200 KM izdala priznanice koje sadrže samo ime i prezime / naziv donatora, iznos priloga i datum uplate. Priznanice ne sadrže broj ličnog dokumenta/identifikacioni broj donatora, adresu i mjesto prebivališta/sjedišta donatora kako je propisano,” zaključuju revizori.
I SDS je suprotno zakonu za potrebe stranke besplatno koristio poslovne prostore u opštinama Gacko, Mrkonjić Grad i Srebrenica.
HDZ BIH – “sitna” poreska dugovanja
54 hiljade prihoda od članarine, 244 hiljade donacija fizičkih te 84 hiljade od pravnih lica uz pomenutih 1,5 miliona budžetskih sredstava stavke su u finansijskom izvještaju Hrvatske demokratske zajednice BiH.
Ova stranka je kršila zakon najviše zbog neuplaćivanja poreza na dohodak po raznim osnovama za fizička licima u Općinskim organizacijama u Tuzli i Žepču, potom isplati telefonskih troškova osobama koja nisu zaposlene u stranci te neplaćanju poreza za uplatu saobraćajnih prekršaja zaposleniku HDZ-a BiH.
Istina, ta zbirna suma na koju je trebao biti plaćen porez iznosi tek oko 9 hiljada KM, što naravno ne umanjuje razlog da to revizija ocjeni kao nepoštivanje zakona.
SNSD – gotovo za primjer !?
Iako se lideri HDZ-a BiH Dragan Čović i SNSD-a Milorad Dodik dugo već dovode u vezu sa brojnim višemilionskim kriminalnim radnjama, utaji poreza, pranja novca, zloupotrebi budžetskog novca i mnogo čemu još, poslovanje ove dvije stranke imale su najmanje primjedbi revizora.
SNSD je od članarine 2014. godine prihodovao približno 350 hiljada KM, 280 hiljada od donacija fizičkih lica, a iznenađujuće je mala stavka donacija pravnih lica, tek nešto više od 12 hiljada KM !
I SNSD je besplatno koristio poslovne prostore u Ključu, Srebrenici i Nevesinju. Jedina dodatna primjedba revizora ovoj stranci jeste što nije prikazala utrošak električne energije u Nevesinju vrijedan oko 400 KM te troškove proslave 8. Marta u Kotor Varoši od 1326 KM, odnosno što su ti troškovi platile direktno opštine iz sredstva ionako namijenjenih finasiranju stranaka. I to je sve o poslovanju SNSD-a sa stanovišta revizora Centralne izborne komisije.